Næsti borgarafundur er virkilega áhugaverður!

Við höldum áfram með borgarafundina og fjallar næsti borgarafundur um verulega forvitnilegt málefni: (Klikkaðu á myndina af auglýsingunni uns þú færð letrið í þá stærð sem þú óskar)

 

Þeir gætu hjálpað til...

Inni á Fésbókinni gengur nú afar forvitnilegt myndband sem mig langar til að vekja athygli á. Þetta er viðtal norska ríkisstjónvarpsins, NKR, við Má Másson sem er upplýsingafulltrúi Glitnis. Mér er reyndar ekki kunnugt um það hvort hann gegnir þessari stöðu enn. Í þessu sambandi er réttað benda á að þetta viðtal var nefnilega tekið fyrir ári síðan.

Hér má sjá viðbröðg Más við spurningum Viðskiptablaðsins varðandi þetta viðtal en þar vill hann ekki tjá sig frekar um það en með orðunum: „Ég var tekinn.“

Spurningarnar sem vakna þegar maður horfir og hlustar á viðtal fréttamannsis frá NKR eru m.a. þessar: Hvar værum við stödd ef íslenska fréttamannastéttin væri ekki tannlaus? Ef fréttamennirnir spyrðu alvöruspurninga en hlustuðu ekki þegjandi og athugasemdalaust á loftbelginslegar upphafningar-og syndaaflausnaræður fjármála- og stjórnmálamanna?

Sjáið þetta viðtal þá heyrið þið hvaða áhrif það hefur að spyrja um ábyrgðina og ganga á eftir slíkum spurningum! Það er kannski of mikið sagt að maðurinn skammist sín en það er a.m.k. úr honum allt loft! Hann er greinilega verulega sleginn út af laginu og veit það að hann kemst ekki upp með bullið sem hann ætlaði sér að sleppa með.

Uns þögnin ein...

Alltaf þegar maður heldur að lengra niður úr botninum verði ekki komist þá verður eitthvað til að færa manni heim sanninn um að þær hörmungar sem íslenska þjóðin þarf að þola þessa dagana eiga sér engin takmörk.

Hörmungarnar sem ræna okkur eðlilegri sálarró og lífshamingju þessa daga skella ekki aðeins yfir okkur í formi frétta af gróðafíkn ýmissa embættismanna í fjármálageiranum og innan stjórnsýslunnar heldur orka þær sem berast innan af stjórnarheimilinu sjálfu ekki síður þannig á sálarlífið að mann setur hreinlega hljóðan.

Þar er af nógu að taka en það sem hefur valdið mér hvað mestum heilabrotum er sú umpólum sem mér þykir hafa orðið á þeim einstaklingum sem eru mest áberandi í núverandi ríkisstjórnarsamstarfi. Ég stóð nefnilega eitt sinn í þeirri meiningu að þau tvö stjórnuðust af heiðarleika og réttlætiskennd.

Þessir eiginleikar virðast þeim báðum gersamlega horfnir nú. Í þeirra stað hefur Jóhanna sett upp þyrkingslega járngrímu sér til varnar og svarar öllu af yfirlætisfullum þótta. Á meðan má kannski segja að Steingrímur reyni, a.m.k. einstaka sinnum, en lítur þó út eins og vansvefta úlfur í sjálfheldu.

Tilefni þessara skrifa minna er reyndar annað en áhyggjur mínar af þeim Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingrími J. Sigfússyni. Tilefnið eru skrif einnar flokkssystur Jóhönnu Sigurðardóttur sem gerðu mig reyndar svo reiða að ég var nærri því froðufellandi hérna á tímabili. Ekki það að ég telji að margir hafi áhyggjur af því hvort eða hvernig ég reiðist en mig langar samt að taka það fram að ég reiðist mjög sjaldan og það heyrir til algerra undantekninga að ég verði illa reið.

Flokkssystur Jóhönnu tókst hins vegar að gera mig alveg fjúkandi vonda með þessum skrifum sínum hér. Bloggfærslan hennar sem ég vísa í ber heitið: Þjóðinni hollt að taka á sig skuldbindingar vegna Icesave? Til að svara þessu vitnar hún í niðurstöðu prófessors í heimspeki við Háskólann á Akureyri sem hann opinberaði í Silfri Egils núna síðasta sunnudag.

Niðurstaða prófesssorsins, sem þessi efnilega samfylkingarkona hefur eftir honum og tekur svo undir á blogginu sínu, er eftirfarandi:

Það er siðferðilega hollt fyrir íslenska þjóð að taka á sig Icesave skuldbindingarnar. Þar með tekur almenningur þátt í því að þrífa til eftir hrunið og leggja drög að nýrri uppbyggingu. Þar með er einnig tryggt að þjóðin gleymir ekki því sem gerðist, a.m.k. ekki á meðan hún ber byrðarnar af því.

Ég treysti mér hreinlega ekki til að fjalla málefnalega um þetta ... þannig að ég ætla að láta það vera en benda á að þessi skrif þingkonunnar vöktu að vonum þó nokkur viðbrögð. Vegna hitans sem kom fram í sumum þeirra hefur þingkonan sennilega fundið sig nauðbeygða til að svara. Hún gerir það í nýrri færslu sem hún nefnir Siðferði og sálarstyrkur.

Ef það var von hennar að með þessu vekti hún eitthvað vinsamlegri viðbrögð en með færslunni á undan þá varð henni ekki að ósk sinni. Eitt innleggjanna við þessari seinni færslu vakti sérstaka athygli mína. Sennilega fyrst og fremst fyrir það að mér finnst svarið (sem Einar á) svo yfirvegað og fullkomlega laust við reiði.

Í raun svaraði Einar fyrir mig en ég gat það ekki sjálf því sársauki minn og reiði gerðu mig fullkomlega mállausa. Mér sýnist Einar reyndar svara þessum veruleikafirrta þingmanni fyrir hönd þjóðarinnar allrar. Þess vegna langar mig til að leggja mitt að mörkum við að vekja enn frekari athygli á þessum orðum hans: (Ég leyfði mér að setja inn myndir með textanum hans)

Björgunarstarf? Eitt máttu vita, Ólína, og það er það að einungis þinn flokkur og enginn annar ber ábyrgð á þeim þrældómi… þeirri ánauð… sem okkar bíður næstu áratugina þegar við þurfum að greiða tugi milljarða á ári hverju í vexti af Icesave skuldinni.

Þangað til Samfylkingin lemur VG til hlýðni, enn eina ferðina, á Alþingi og kúgar í gegn samþykkt á ríkisábyrgð á tryggingasjóði innistæðna, þá erum við frjáls þjóð. Bretar og Hollendingar geta látið öllum illum látum en samningsstaða okkar er góð - dómstólaleiðin er það síðasta sem þær þjóðir vilja því niðurstaðan yrði aldrei þeim í hag. En Bretar og Hollendingar vita hversu heitt Samfylkingin þráir ESB, líkt og fíkill þráir næsta skammt, og nota það óspart á flokkinn þinn.

Í lok vikunnar, þegar Samfylkingin hefur lamið VG til undirgefni, þá verður Ísland komið í þrældóm. Sá þrældómur er eingöngu og alfarið til kominn vegna ákvarðana sem núverandi ríkisstjórn tekur - og hefur nákvæmlega ekkert að gera með hvað fyrri ríkisstjórnir hafa gert eða hvað einkaaðilar hafa gert.

Skuldir einkafyrirtækis eru aldrei skuldir skattgreiðenda, nema fulltrúar skattgreiðenda geri þær að skuldum þeirra. Og það geruð þið í Samfylkingunni nú. Ekki Sjálfstæðisflokkur. Ekki Framsóknarflokkur. Nei, þið geruð það. Enginn getur látið ríkið ábyrgjast þessa skuld nema þeir þingmenn sem í vikunni greiða með þessu frumvarpi.

Ólína - þitt atkvæði (og ég fullyrði að þú munt glöð greiða þessu frumvarpi atkvæði þitt því þú sérð kokkteilboðin í Brussel í hillingum) mun hneppa komandi kynslóðir í skuldafangelsi sem við munum aldrei komast út úr.

Ólína! þú munt eiga nákvæmlega 1.5% hlut í því að Ísland leggst af. Flokkurinn þinn hefur nú þegar náðsamlegast leyft VG að hindra alla iðnþróun í landinu í ímynduðum skiptum fyrir að greiða götu Samfylkingarinnar í ESB vegferðinni - og nú munum við taka á okkur mörg hundruð milljarða skuld, í erlendri mynt, sem við munum aldrei nokkurn tíma geta greitt til baka.

Af hverju?

Jú, því þið í Samfylkingunni haldið að Bretar og Hollendingar muni vera rosalega sanngjarnir síðar meir þegar í ljós kemur sem allir vita í dag, að við getum ekki greitt þetta til baka.

Þú varst eitt sinn skólastjóri (sælla minninga) og hlýtur þá að þekkja sögu Breta og Hollendinga sem nýlenduherra. Samúð með hinum þjökuðu einkennir nú ekki beint þá sögu.

Ólína, þú munt eiga nákvæmlega 1.5% hlut í því að framselja landið og búta það niður í frumeindir.

Til að segja þér aðeins frá því hvernig þetta verður næstu árin, þá mun fyrst verða hér landflótti upp úr áramótum þegar skattlagningamartröð ykkar leggst yfir millistéttina og þurrkar hana út á nokkrum mánuðum. Þeir tugi þúsunda heimila sem í dag rétt skrimta (og halda hjólum atvinnulífsins gangandi) munu klára sinn sparnað á nokkrum mánuðum við það eitt að hafa í sig og á, og svo verður bilið óbrúanlegt.

Fjölskylda sem í dag hefur um 700þ í ráðstöfunartekjur, millistéttarfjölskyldan, mun greiða 150þ meira í skatta á mánuði og þar með eru allir sem hafa lán sem hafa hækkað og hækkað kikna og flýja land.

Og þetta djók sem þið komuð með sem “útspil til handa heimilum” er sniðug leið hjá ykkur til að hirða það sem fólk borgar minna af lánum og stinga í vasa ríkisins - það hjálpar engum neitt þegar þið farið að hækka skattana.

Þegar millistéttin verður horfin á næsta ári, annað hvort flúin land eða komin í botnlausa greiðsluerfiðleika, þá klárast tekjur ríkisins. Þá hækkið þið skatta enn meira þangað til ekkert verður eftir.

Og til hvers að hækka skatta? Jú, til að borga listamannalaun, til að borga fleiri milljarða til að “undirbúa” ESB umsókn, til að viðhalda gríðarlegri ríkis-yfirbyggingu.

Og til að borga vexti af Icesave skuldinni sem þið hafið stofnað til.

Þannig að ég vil, fyrir hönd komandi kynslóða, segja það við þig fullum fetum hér og nú, Ólína, að þú og þínir félagar á Alþingi, eruð um það bil að leggja hér landið í rúst og eyðileggja framtíð okkar.

Og það verður engum öðrum að kenna en þér og þeim sem greiða atkvæði eins og þú.

Þú munt örugglega mótmæla þessu, en innst inni veistu að þetta er satt. Þú veist, innst inni, þegar þú situr ein t.d. í bílnum og hugsar um málin, að þú ert að taka stærsta veðmál sögunnar. Þú ert að veðja á að þetta reddist allt eftir nokkur ár - einhvern veginn. Öllu er fórnandi til að eiga séns á að komast í ESB.

 

 

Loksins af borgarafundi um greiðsluverkfall HH

Þann 28. september sl. var fyrsti borgarafundur vetrarins haldinn hér á Akureyri. Það hefur dregist nokkuð úr hófi að gera grein fyrir honum hér en nú verður gerð bragarbót á því. Fundurinn var með hefðbundnu sniði nema það voru Hagsmunasamtök heimilanna sem réðu eiginlega lögum og lofum á fundinum. Meginefni fundarins var kynning á samtökunum svo og greiðsluverkfallinu sem þá var fyrirhugað en er nýlokið þegar þetta er skrifað.

Borgarafundanefndin hér á Akureyri stóð að undirbúningi og auglýsingum á fundinum. Við lögðum til einn frummælanda og hagfræðing frá Háskólanum hér í pallborðið en Hagsmunasamtökin áttu tvo af fjórum frummælendum. Auk framantalinna flutti Bragi Dór Hafþórsson, lögfræðingur framsögu en hann kom frá lögfræðistofunni Lögmenn Laugardal. Fundarstjóri var Guðmundur Egill Erlendsson.

Mætingin á fundinn var sæmileg eða tæplega tuttugu manns. Þeir sem mættu á fundinn voru þó greinilega ánægðir með hann. Einkum það að borgarafundirnir skuli vera farnir af stað aftur. Þess má geta hér að næsti fundur verður haldinn þann 29. n.k. en hann verður auglýstur bæði í N4-dagskránni og á Facebook þegar nær dregur.

En þá að framsögunum á síðasta fundi. Reyndar langar mig til að taka það fram áður en lengra er haldið að neðst í þessari færslu eru krækjur í ræður þeirra sem voru með þær niðurskrifaðar ásamt glærum sem annar frummælendanna frá Hagsmunasamtökunum hafði tekið saman fyrir kynninguna á samtökunum og boðuðu greiðsluverkfalli þeirra.

Framsaga húsnæðislánagreiðanda

Fyrst tók til máls Margrét Ingibjörg Ríkarðsdóttir. Betur þekkt hér norðan heiða undir nafninu Magga Rikka. Hún mælti fyrir hönd húsnæðislánagreiðenda og sagði farir síns heimilis í þeirri baráttu ekki sléttar.

Hún byrjaði á því að rekja fjárhagslegar forsendur sínar og síns heimilis sem eru sennilega líkar margra annarra í hennar sporum. Hún hefur aflað sér menntunar sem hún nýtir sér í starfi. Vinnur hjá hinu opinbera og þiggur laun í samræmi við taxta opinberra starfsmanna. Hún er gift og miðað við þær forsendur sem voru þegar þau tóku saman dreymdi þau um að eignast húsnæði og hafa bíl til umráða. 

En nú eru allar forsendur brostnar og eins og Magga Rikka benti á er það ekki hinn almenni húsnæðislánagreiðandi sem ber ábyrgð á þeim forsendubresti. En í framhaldi af slíkum vangaveltum sagði hún þetta:

Það sem mér svíður sárast er að ég er gerð ábyrg fyrir óráðsíu þeirra sem komu öllu á kaldan klaka. Ég þarf að borga af lánum sem eru orðin þannig að greiðslumat mitt hefði trúlega ekki heimilað þau.

Er þetta eðlilegt? Hverra hagsmuna er verið að gæta? Ekki minna. Er það e.t.v. siðferðilega rangt af mér hinum almenna lántakenda að greiða lán mín. Það gæti Bjarna Ármannssyni alla vega fundist. Eins og allir vita lýsti hann því yfir að það væri siðferðilega rangt af honum að borga lán sem fyrirtæki í hans eigu hafði tekið. Er lausnin kannski sú að stofna fyrirtæki utan um lánin okkar og setja þau síðan í gjaldþrot? Spyr hin einfaldi skuldunautur.

Þá rakti Magga Rikka sögur úr nærumhverfi sínu sem voru allar á þann veg að hinn almenni borgari er varnar- og réttindalaus gagnvart valdi og regluverki ríkis og fjármálastofnanna. Lánin hafa farið fram úr greiðslugetu almennings og hann er að niðurlotum kominn. Þetta leiddi hana til eftirfarandi ályktunar

[...] finnst mér eðlilegt að þeir sem tóku sér lán til bíla- og húsakaupa fái tap sitt bætt rétt eins og þeir sem tóku sér lán til að búa til ”sparifé”, fengu sitt bætt, og þær bætur verði með raunverulegum hætti en lengi ekki bara í hengingarólinni. Fyrir ári síðan þegar bankarnir fóru á hausinn og allt fór fjandans til voru sett lög sem tryggðu innistæðueigendum innistæður sínar í bönkunum. Ég spyr, er ekki hægt á sama hátt að setja lög sem heimila leiðréttingu á yfirgengilegum breytingum lána og forsendubresti? 

Framsaga formanns greiðsluverkfallsins 1. okt. - 15. okt. 2009

Þá var komið að fyrri framsögumanni Hagsmunasamtaka heimilanna en  það var Þorvaldur Þorvaldsson sem er meðstjórnandi í Hagsmunasamtökunum en hann var auk þess formaður verkfallsstjórnar í nýliðnu greiðsluverkfalli.

Hann byrjaði á því að rekja lauslega sögu samtakanna og tilgang. Samkvæmt heimasíðu samtakanna er tilgangur þeirra „að veita fólkinu í landinu möguleika til að sameinast um og að taka þátt í að verja hagsmuni heimilanna með þátttöku sinni.“ Helsta markmiðið er að „knýja fram leiðréttingu verðtryggðra og erlendra húsnæðislána og að jafna ábyrgð milli lántakenda og lánveitenda.“ (Hvorutveggja tekið af heimasíðu samtakanna. Sjá hér)

Því næst sneri Þorvaldur sér að því að segja frá tilefni greiðsluverkfallsins og hvernig hugmyndin að því hefði orðið til. Í því sambandi benti hann á að það væri ósanngjarnt að lántakandinn bæri einn ábyrgð á því að forsendur lána hafi breyst.

Hvað hugmyndina um greiðsluverkfallið varðaði vísaði hann til verkalýðsbaráttunnar þar sem verkfallsvopnið var notað í upphafi síðustu aldar til að ná fram mörgum af þeim réttindum verkalýðsins sem finnast sjálfsögð í dag. (Sjá m.a. þessar glærur, Axels Pétur Axelssonar inni á heimasíðu HH, hvað þetta varðar.)

Þá kynnti hann markmið greiðsluverkfallsins, sem er í fimm liðum, en þau voru í meginatriðum þessi:

1. Að erlend lán með veði í íbúðarhúsnæði verði leiðrétt og yfirfærð í íslenskar krónur.
2. Verðtryggð lán með veði í íbúðarhúsnæði verði leiðrétt þannig að verðbætur verði að hámarki 4% á ári frá 1. janúar 2008.
3. Lagabreyting leiði til þess að ekki verði gengið lengra í innheimtu veðlána en að leysa til sín eignina sem stendur undir láninu.
4. Lagabreyting leiði til þess að við uppgjör skuldar fyrnist eftirstöðvar innan fimm ára og verði ekki endurvakin.
5. Gerð verði tímasett áætlun um afnám verðtryggingar lána sem fyrst og vaxtaokur aflagt. (Sjá líka hér) 

Þorvaldur rakti sögu verkfallsstjórnar frá stofnunhennar. Tók það m.a. fram að þeir hefðu leitað til ríkissáttasemjarar um að koma á samingaviðræðum. Þrátt fyrir að hann hefði tekið málaumleitan verkfallstjórnarinnar vel í fyrstu vísaði hann málinu frá sér. (Sjá hér)

Því næst útskýrði hann hvers vegna fyrirhugað greiðsluverkfall ætti aðeins að standa í hálfan mánuð. Hann sagði að þetta hálfsmánaðarverkfall væri hugsað sem eins konnar æfing og/eða liðskönnun. Þetta tímabundna verkfall myndi vonandi leiða í ljós hversu margir væru tilbúnir til að taka þátt og hvaða áhrif verkfall af þessu tagi hafi.

Þorvaldur taldi það nokkuð ljóst að þessi loforð ríkisstjórnarinnar um að mæta skuldavanda ríkisstjórnarinnar væru m.a. tilkomin vegna boðaðs greiðsluverkfalls. Hann benti á að samkvæmt hugmyndum stjórnvalda kæmi aðeins til greina að mæta þeim sem þegar eru komnir í greiðsluþrot. Þorvaldur ítrekaði að það þyrfti meira til.

Stór hluti lánagreiðenda finni fyrir því að þeir þurfa stöðugt að fórna fleiri og fleiri atriðum sem þeir töldu til sjálfsagðra lífsgæða fyrir nokkrum mánuðum. Margir væru þegar í stórkostlegum vandræðum við að ná endum saman en enn fleiri stefnu í viðlíka stöðu. Þess vegna þurfi almennar aðgerðir til að skapa almenna sátt í samfélaginu.
Í lok ræðu sinnar lýsti Þorvaldur eftir áhugasömum aðilum sem vildu standa að stofnun útibús Hagsmunasamtaka heimilanna hér á Norðurlandi. Mér er kunnugt um að nokkrir áhugasamir settust saman á Café Karólínu eftir fundinn en ég hef ekki haft spurnir af árangrinum.

Framsaga meðstjórnanda Hagsmunasamtaka heimilanna

Þá tók næst til máls Arney Einarsdóttir en hún er meðstjórnandi í samtökunum eins og Þorvaldur (sjá hér). Arney byrjaði á því að rekja ástæðu þess að hún gekk til liðs við samtökin sem var eins og hún orðaði það sú að við hrunið sl. haust upplifði hún rán um hábjartan dag. Henni var svo miðboðið að hún ákvað að gera eitthvað í málinu og gekk til liðs við Hagsmunasamtök heimilanna. Þannig beinir hún reiði sinni í aðgerðir.

Hún benti á að engin hafi verið að fylgjast með hagsmunum heimilanna. Talsmaður neytenda hafi verið sá eini sem lét sig málefni þessa hóps einhverju varða. Hún benti líka á að það þyrfti ekki aðeins að standa vörð um heimilin í dag heldur til frambúðar líka.

Arney var með glærur sem hún sendi mér og setti ég þær sem krækju neðst í þessari færslu.Til að byrja með fór hún að nokkru leyti yfir það sama og Þorvaldur hafði gert á undan henni. Þannig kynnti hún starfssemi samtakanna og benti á heimasíðu þeirra. Hún vék að greiðsluverkfallinu og viðurkenndi að hún hefði verið svolítið feimin við það til að byrja með.

Hins vegar minnti hún á að það voru lánveitendur en ekki lántakendur sem brugðust. Lántakendur meðal almennings stóðu í þeirri meiningu að þeir mættu treysta ráðgjöf starfsmanna bankanna og tóku ákvarðanir með tilliti til þess sem þeim var talin trú um að væri ráðlegt.

Lánveitendurnir aftur á móti, þ.e.a.s. eigendur bankanna, tóku svo stöðu gegn krónunni og ollu með því hækkun á höfuðstóli lánanna. Til að bæta gráu ofan á svart sýndu erlendir lánveitendur íslensku bankanna mikið fyrirhyggjuleysi þegar þeir dældu inn í þá lánsfé án neinnar fyrirhyggju.

Arney vék líka að því að eigendur bankanna reyndu að firra sig allri ábyrgð en benti í því sambandi á fréttatilkynningar bankanna um 100% húsnæðislán sem hafa ma.a. birst í fjölmiðlum. Ég bendi á glærur 9 og 10 í krækjunni í glærupakkanum hennar hér að neðan í þessu sambandi.

Þar er annars vegar fréttatilkynning frá Íslandsbanka frá árinu 2004 og hins vegar frá Kaupþingi frá 2007. Þar er m.a. haft eftir Ingólfi Helgasyni, forstjóra Kaupþings á Íslandi, að hann óttist ekki að þessi lán muni auka þenslu!

Arney sagði það sitt mat að almennar aðgerðir væru sanngjarnari en það að einstaklingar gætu samið hver fyrir sig út frá fjölskyldutengslum eða kunningsskap. Hún sagði það hluta af tillögum Hagsmunasamtaka heimilanna að jafna áhættuna á milli lánveitenda og lántakenda. Í þessu sambandi þyrfti að auka samfélagslega ábyrgð lánveitenda.

Hún minnti á að u.þ.b. 9% landsmanna áætlaði að flytja úr landi vegna núverandi aðstæðna. Þess vegna væri það brýnt að koma stjórnvöldum og fjármálastofnunum í landinu í skilning um það að þau verði að grípa til aðgerða og koma heimilunum til bjargar. Hagsmunasamtök heimilanna hefur lagt sig fram um að þrýsta á þessa aðila og krefja þá um slíkar aðgerðir sem gætu líka endurvakið traust almennings til þeirra..

Arney fór yfir viðbrögð stjórnvalda fram að þessu við skuldavanda heimilanna en þau eru eftirtalin:

• Tímabundin stöðvun nauðungaruppboða til 31. okt 2009 (tillaga HH) – staðfest 25. mars 2009
• Lög um greiðsluaðlögun samningskrafna tóku gildi 1. apríl 2009 – eru nú í endurskoðun
• Lög um tímabundna greiðsluaðlögun fasteignaveðkrafna á íbúðarhúsnæði taka gildi 15.
  maí 2009 – eru nú í endurskoðun.
• Stjórnvöld hafa nú viðurkennt þörf til ALMENNRA LEIÐRÉTTINGA – Endurskipulagning skulda..
• Hvað með leiðréttingu höfuðstóls? (sjá glæru númer 17 í glærupakkanum hennar Arneyjar sem er krækt neðst í þessa færslu)

Í þessu sambandi benti hún á að á meðan ekki kæmi til lækkunar höfuðstóls lánanna væri aðeins verið að framlengja vandanum. Auk þess talaði hún um að það væri afar ósanngjarnt að bara annar aðilinn í lánasamningnum, þ.e. lánveitandi, geti haft áhrif á forsendur lánasamningsins sér í hag. Lánveitendur, sem hafa sjaldnast nokkra sérþekkingu í lánamálum, geti hins vegar ekki haft nokkur áhrif á þróun samningsins.

Síðan vék Arney að lögum um vexti og verðtryggingu (sjá hér). Þar segir orðrétt í 13. gr: „ Með verðtryggingu er í þessum kafla átt við breytingu í hlutfalli við innlenda verðvísitölu.“ Í þessu sambandi talaði hún um að bráðavandinn væri meiri hjá þeim sem eru með gengistryggð lán en hún varaði við því að verðtryggðu lánin væru á sömu leið.
Að lokum vék Arney Einarsdóttir að könnun sem var gerð meðal félagsmanna HH. Þetta voru niðurstöður sem komu út úr spurningum eins og:

1. Hverjar telurðu líkurnar á því að þú og þín fjölskylda geti staðið við fjárhagslegar skuldbindingar heimilisins næstu 6 mánuði?
   
2. Hvernig er fjárhagsstaða þíns heimilis?
   
3. Til hvaða aðgerða ert þú tilbúin/n að grípa til með það að markmiði að þrýsta á um aðgerðir stjórnvalda? (Sjá glærur 21-23 í krækjunni hér að neðan sem leiðir inn í glærupakkann hennar Arneyjar)

Þá kom hún að könnun sem Capacent-Gallup gerði meðal almennings í ágúst til september sl. á fjárhag þjóðarinnar og viðhorfi hennar til verðtryggingar og niðurfærslu lána. Þar kom m.a. í ljós að 18% þjóðarinnar telur sig gjaldþrota og stærstur hluti þessa hóps er á aldursbilinu þrítugt upp í fimmtugt. Niðurstöður þessarar könnunar leiddu líka í ljós að um 80% þjóðarinnar vill afnám verðtryggingar og niðurfærslu bæði verð- og gegnistryggðra lána (Sjá glærur Arneyjar nr. 24-27 í krækju merktri henni neðst við þessa færslu).

Að lokum setti hún upp glæru sem sýndi afstöðu þeirra sem tóku þátt í könnun Hagsmunasamtaka heimilanna. Þar kemur fram afstaða svarenda til þeirra aðgerða sem samtökin stungu upp á að kæmu til greina varðandi þrýsting á stjórnvöld til að krefja þau um aðgerðir til handa heimilunum.

Framsaga lögfræðings sem vinnur að undirbúningi hópmálsóknarinnar

Ég geri ráð fyrir því að allir kannist við Björn Þorra Viktorsson og hópmálsóknina, sem hann og kollegar hans á lögmannastofunni Lögmenn Laugadal, hafa nú í undirbúningi. Ef ekki vísa ég á viðtal við Björn Þorra úr Kastljósi frá 10. september sl. sem má finna hér og auk þess á heimasíðu þeirra en þar má m.a. finna þetta um hópmálsóknina:

Lögmenn laugardal ehf. hafa ákveðið að taka upp hanskann fyrir lántakendur á Íslandi og láta reyna á fjölmörg álitaefni varðandi réttarstöðu þeirra við þær dæmalausu aðstæður sem því miður hafa skapast í kjölfar banka- og efnahagshruns.

Björn Þorri komst ekki sjálfur á fundinn þó hann hefði mikinn áhuga á því. Hann mælti með Braga Dór Hafþórssyni, kollega sínum. Bragi olli svo sannarlega engum vonbrigðum heldur hélt bæði kröftuga og upplýsandi ræðu.

Ræðan hans er í mörgum atriðum svo upplýsandi að ég vildi helst birta hana alla en þar sem þessi færsla er þegar orðin alltof löng verð ég að velja úr henni nokkra athyglisverðustu bitanna. Ég minni svo á  ræðan í heild fylgir þessari færslu í  krækju hérna neðst og hvet ég alla til að lesa hana í heild. Eins og sjá má í framhaldinu átti í megnustu vandræðum með að velja úr henni.

Ef einhverjir voru farnir að dotta yfir tölulegum staðreyndum undir lok framsögu Arneyjar trúi ég ekki öðru en þessi kraftmiklu orð Braga Dórs í upphafi ræðu hans hafi rifið upp bæði eyrna- og augnlok viðkomandi:

Það greiðsluverkfall sem nú stendur fyrir dyrum er einmitt leið að réttarbót fyrir tugþúsundir skuldara á Íslandi. Réttarbót sem hefði átt að koma á með einhliða aðgerðum stjórnvalda fyrir réttu ári síðan. Ranglætið sem blasti við var augljóst. Fáir ofurríkir menn komu íslensku þjóðinni niður á hnén þar sem almenningur baðst miskunnar en í staðinn var höfuðið einfaldlega skilið frá búknum.

Winston Churchill þáverandi forsætisráðherra Breta sagði eitt sinn: ,,Aldrei hafa jafn margir átt jafn mörgum jafn mikið að þakka.“ Þessu má snúa upp í andhverfu sína þegar kemur að áhrifavöldum þessarar miklu kreppu sem við stöndum nú í og segi ég þá í staðinn: ,,Aldrei hafa jafn fáir valdið jafn mörgum jafn miklum skaða.“  

Í framhaldinu minnti Bragi Dór á að loforð fyrrverandi og núverandi ríkistjórna um að bjarga ætti heimilunum í landinu hafi ýmist reynst marklausar yfirlýsingar og/eða vonlausar aðgerðir til þess eins að slá ryki í augu almennings. Í staðinn hefur verið passað dyggilega upp á fjármagnseigendur.

Því næst rakti hann dæmi um fjölskylduna Jón og Jónu sem tóku erlent lán til íbúðakaupa í júlí 2007. Dæmið leit vel út þá en í ljósi nýliðinna atburða eru þau komin í þrot. Þá varpaði hann fram spurningunni um það hvernig þau gætu varist. Í fyrsta lagi benti hann á sömu lög og Arney hér að ofan eða lög um vexti og verðtryggingu og sagði:

Þegar lögin voru sett árið 2001 þá komst nefnd sú sem kom að samningu þessara laga að [þeirri niðurstöðuað] óheimilt væri að gengistryggja lán til framtíðar og kemur sú skoðun skýrt fram í athugasemdum eða leiðbeiningum með frumvarpi því sem varð að þessum lögum. Í þessari nefnd sat m.a. annarra Finnur Sveinbjörnsson, núverandi bankastjóri Kaupþings banka.

Bragi Dór undirstrikaði að bankarnir reyndu að skýla sér á bak við ómarktæk rök eins og þau að erlendu lánin væru ekki íslensk. Í því sambandi minnti hann á að allar upphæðir á þessum lánasamningum væru gefnar upp í íslenskum krónum. Þ.m.t: höfuðstóll, útborgun, vaxtakostnaður, afborganir, gjöld o.fl. Greiðendur fái greitt í íslenskum krónum og greiði þessi lán með þeim peningum. „Þannig að það er alger firra að halda því fram að um sé að ræða raunveruleg erlent lán. Lán getur ekki verið erlent bara út af því að bankinn segir það.“

Í öðru lagi ber að líta til þess að forsendur lánasaminga sem láveitendur og lántakendur gerðu sín á milli eru fullkomlega brostnar. Bankarnir reyna að verja sig með því að segja að lántakendur hefðu átt að geta séð það fyrir að lántaka í erlendri mynt væri hættulet og til að bæta gráu ofan á svart þá hafi þeir aldrei mælt með lántöku í erlendri mynt. Eingöngu boðið upp á hana!

Í framhaldinu varpaði Bragi Dór aðeins skýrara ljósi á þær forsendur sem voru fyrir hendi þegar íslenskir lántakendur voru að taka sín erlendu lán:

Forsendur eru hluti þeirra ákvörðunarástæðna sem lántaki og lánveitandi gera með sér í tengslum við lánið. Til að tryggja hag sinn þá lætur bankinn almennt fara fram greiðslumat þar sem koma fram tölur um hvað lántakandi getur greitt mánaðarlega til að standa í skilum. [...] Greiðsluáætlun er svo gefin út en þar koma fram ákveðnar forsendur sem lántakandi skoðar og notar þegar hann gerir upp við sig hvort hann hyggst taka lánið eða ekki.

Í júlí 2007 taldi greiningardeild KB-banka að gengisvísitala krónunnar myndi vera um 127 stig árið 2008. Í dag er hún rúmlega 230 stig. Bragi Dór varpaði fram þeirri spurningu hvað hefði orðið til þess að svo miklu munar?

Í kjölfar efnahagssamdráttar þá byrja bankarnir í það minnsta að taka stöðu gegn krónunni, jafnvel væri hægt að líta svo á að bankarnir hafi misnotað gengisskráningu krónunnar til lengri tíma eingöngu til að sýna fram á hagnað enda byggðist langstærsti hluti hagnaðar bankanna á gengishagnaði á árinu 2008. Með þessum hætti var hægt að sýna fram á STYRK íslenska bankakerfisins á kostnað skuldara.

Bragi Dór benti á að það verði að leiðrétta þá samninga sem voru gerðir við þessar kringumstæður eða m.ö.o. erlendu lánasamningana. Ástæðan er sú að þeir viðskiptahættir sem voru hafðir í frammi í kringum þá eru í besta falli siðlausir en í versta falli ólögmætir. Undir lok ræðu sinnar vék Bragi Dór svo máli sínu að núverandi félagsmálaráðherra með þessum orðum:

Fyrir nokkrum vikum sagði ágætur félagsmálaráðherra að aðgerðir til uppbyggingar heimilanna í landinu mættu ekki kosta neitt. Á ég þá að segja á móti – aðgerðir til uppbyggingar ríkisins í formi skatta og gjalda má ekki kosta mig neitt?

Að lokum sagði hann það skoðun sína að með greiðsluverkfalli minnti almenningur á samtakmátt fjöldans. Það er með honum sem við getum látið vita af okkur og hverjir það eru sem ráða í reynd. Það erum VIÐ! Fólkið í landinu.

Þá var komið að pallborði og fyrirspurnum 

Það var greinilegt að framsögumönnum þessa fundar lá töluvert mikið á hjarta þannig að það teygðist nokkuð á máli þeirra allra. Þess vegna varð ekki mikið rúm fyrir umræður sem kom kannski ekki að mikilli sök þar sem fundargestir voru ekki fleiri en raun bar vitni.

Þeir sem sátu í pallborði og svöruðu fyrirspurnum úr sal voru eftirtaldir frummælendur: Arney Einarsdóttir og Þorvaldur Þorvaldsson frá Hagsmunasamtökum heimilanna, Bragi Dór Hafþórsson frá Lögmönnum í Laugardal, Auk Jóns Þorvaldar Heiðarssonar sem er hagfræðingur og lektor við Háslólann á Akureyri.. 
Í upphafi fékk Jón Þorvaldur tækifæri til að lýsa yfir afstöðu sinni þar sem hann lýsti helst yfir áhyggjum af því hvað hann sæi lítinn mun á því sem var og er nú uppi í samfélaginu. Ný ríkisstjórn hefur valdið honum miklum vonbrigðum því sáralítill munur er á henni og þeirri sem var felld í janúar síðastliðnum.

Þorvaldur Þorvaldsson benti á að það væri löngu tímabært að þrýsta á verkalýðshreyfinguna að taka þátt í kjarabaráttu Hagsmunasamtaka heimilanna. Að hans mati eru forystumenn verkalýðsins farnir að líta á sig sem bankastjóra yfir lífeyrisstjóðunum eingöngu og of uppteknir af því að verja sinn hag í þeim embættum til að láta sig kjarabaráttu verkalýðsins sig nokkru varða.

Bragi Dór svaraði einni fyrirspurn utan úr sal á þá leið að hópmálsókn væri bönnuð á Íslandi. Fólk hefur þó komið með lánin sín til Lögmannanna í Laugadal til að láta þá fara yfir þau. Nú þegar hafa þeir fundið eitt mál sem þeir fara af stað með gegn bönkunum. Ávinningurinn fyrir alla aðra er að slík mál verða fordæmisgefandi.

Arney Einarsdóttir svaraði annarri fyrirspurn utan úr sal með því að benda á að reiknivélarnar sem er verið að nota í íslenska hagkerftinu rekist hver á aðra og stríða gjarnan hver á móti annarri. Hún kallaði þetta „framvirkt fitl“. Hún benti á í þessu sambandi að t.d. gæti hækkun á launum kennara haft mjög alvarlegar afleiðingar á „dekurhagtölu“ einhvers annars sem gripi því til sinna ráða til að vinna á móti slíkri hækkun. Í þessu sambandi benti hún líka á að hagfræðiformúlur væru mannanna verk en ekki náttúrulögmál.

Nokkrir fundargesta, ásamt Jóni Þorvaldi, lýstu yfir áhyggjum sínum af svo drastískum aðgerðum eins og greiðsluverfalli og veltu fyrir sér hvaða afleiðingar það hefði fyrir þá að taka þátt í slíku. Þorvaldur svaraði slíkum athugasemdum með því að benda á að óttinn við að fara út fyrir rammann væri í sjálfu sér eðlilegur.

Hins vegar sagði hann að allir þyrftu að hafa það í huga að lánagreiðendur væru núna líkt og í búri út af þeim örfáu sem fóru út fyrir alla ramma og komu okkur í þessa stöðu. Greiðsluverkfallið væri því tilraun til að losna út úr búrinu og koma þeim sem fóru úr fyrir rammann inn fyrir hann aftur og koma skikki á veruleikann.

Hann benti á þátt stjórnmálamanna í þeim veruleika sem við okkur blasir núna. Hann velti þeirri spurningu upp hvar ábyrgðin lægi þegar það væri haft í huga að þeir þögðu í stað þess að gera lánagreiðendum viðvart um það hvert stefndi.

Í þessu sambandi tók einn fundargesta til máls og gerði siðrofið í samfélaginu að umtalsefni. Hann benti á þverrandi samfélagslega meðvitund stjórnmálamanna sem kemur m.a. fram í því að þeir setja þjóðina ítrekað aftast í forgangsröðun sinni. Viðkomandi benti á að eins og málið liti út fyrir honum þá setti stjórnmálamaðurinn sinn eigin frama í fyrsta sætið. Þá flokkinn. Þannig að hollustan við sjálfan sig og flokkshollustan væru sett miklu framar en þjónustan við samfélagið sem þeir væru kosnir til að þjóna.

Þetta verður viðfangsefni næsta borgarafundar sem verður haldinn hér á Akureyri þann 29. október n.k.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Ræða Margrétar Ingibjargar Ríkarðsdóttur
• Glærur frá Arneyju Einarsdóttur
• Ræða Braga Dórs Hafþórssonar

Þegar allt hrynur...

Mig langar til að byrja á því að vekja athygli ykkar á því að í tengdri frétt kemur fram að bankinn, sem lánaði höfuðpaurunum þremur sem stóðu á bak við íslenska efnahagshrunið, tilheyrir í raun lýbanskri efnahagslögsögu! Spurning hvar glæpamennirnir sem breyttu íslensku bönkunum í peningaþvættismiðstöðvar komust í samband við fulltrúa Aresbank? Það skyldi þó ekki vera að samböndunum hafi verið komið á í þessari ferð hér? (Þessi ferð var farin í janúar 2008 og má m.a. lesa um hana hér)

En tilefni þessara skrifa er annað en það að bölsótast enn einu sinni yfir siðspilltu eðli glæpamannanna sem höfðu sest að í íslensku bönkunum í umboði íslenskra stjórnvalda. Tilefnið er ekki heldur það að ítreka enn einu sinni vandlætingu mína yfir dáðleysi íslenskra stjórnmála- og annarra embættismanna sem í stað þess að koma bankahundunum í bönd létu þá komast upp með að stinga allri gæfu og framtíð lands og þjóðar í eigin vasa. Þessir hundar rændu okkur ekki aðeins framtíð okkar og sjálfstæði. Þeir rændu okkur ærunni líka!

Síðastliðið haust hrundi nefnilega ekki bara efnahagur þessa lands. Sjálfsvirðing margra Íslendinga hrundi  líka og það ekki að ástæðulausu! Ég man hvað ég skammaðist mín mikið.  (Hér má sjá það sem ég sagði um þessa skömm fyrir rétt um ári síðan á borgarafundi hérna fyrir norðan). Ég skammast mín reyndar enn og ekki á skömm mín eftir að batna meðan við búum við óbreytt ástand!

Ég skammast mín svo mikið að ég er tilbúin til að gefa eftir þjóðerni mitt og eyða því sem ég á eftir ólifað annars staðar en hér. Ég er tilbúin til að snúa baki við fortíð minni og uppruna, loka það úti og byrja algerlega upp á nýtt einhvers staðar allt annars staðar. Ég leyfi mér að vitna beint í Evu Hauksdóttur í myndinni Guð blessi Ísland þó hún segi þetta í öðru samhengi: „Þetta er algerlega nýtt viðhorf fyrir mér!“

Ég hef hingað til dáðst að flestu sem er íslenskt. Ég elska það mest allt nema kulda vetrarins. Ég hef umborið hann en þegar kuldi stjórnvalda gagnvart kjósendum sínum er kominn langt yfir frostmark hins íslenska vetrar þá er mér nóg boðið! Aðgerðarleysi þeirra lýsir svo glórulausu sinnuleysi. Ekki aðeins gagnvart efnahag okkar heldur orðspori þjóðarinnar líka.

Það getur vel verið að afstaða þessarar konu til okkar Íslendinga heyri til undantekninga en ég skil hana að mörgu leyti vel (Ég tek það fram að ég „rændi“ þessari þýðingu á orðum Alexöndru aftan af þessari bloggfærslu Írisar Erlingsdóttur):

„Þjófarnir í íslensku bönkunum, í samkrulli við spillt íslensk stjórnvöld, kosin til valda af samsekum íslenskum almenningi, studdir af hinum gagnslausu íslensku fjölmiðlum og hórmangeraðir af siðvana íslenskum forseta, stálu milljörðum frá öðrum þjóðum. Ykkar sameiginlega viðleitni (collective efforts) (já, sameinaða, því þrátt fyrir að þið haldið því fram að þið hafið ekki tekið þátt, þá gerðuð þið það samt) lagði í rúst líf fólks og fjárhag góðgerðarstofnana sem hjálpuðu hinum fátæku, þurfandi og óvinnufæru.

Eitt ár er liðið og enn höfum við ekki heyrt eitt einasta orð um afsökun, eða iðrun eða samviskubit. Í staðinn fáum við væl, kvartanir og mótmæli þess efnis að þið séuð saklaus. Glæpamenn ykkar og hjálparkokkar þeirra reka enn bankana ykkar, fjölmiðlana ykkar og sitja í ríkisstjórn ykkar. Þið og þeir kunnið greinilega ekki að skammast ykkar. Eftir að hafa nauðgað og blætt okkur, nú segið þið:

Gleymið hjálparstofnununum, hinum þurfandi, hinum fátæku. “Aumingja litla Ísland” er aðal fórnarlambið. Pínulitla Ísland er hundelt af lánardrottnum. Pínulitla Ísland er rógborið af yfirgangsseggjum. Agnarlitla Ísland vissi ekki neitt. Ekkert er ykkur að kenna. Þið gerðuð ekkert rangt. Leiðtogar ykkar blekktu ykkur. Fjölmiðlarnir ykkar lugu að ykkur. Og vanþekking ykkar sýknar ykkur.

Við, fórnarlömb glæpa ykkar, erum ef til vill ekki klárasta, flottasta, ríkasta, fallegasta fólk í heimi (eins og Íslendingar halda gjarna fram að þeir séu). En við höfum siðferði. Við metum hógværð og berum virðingu fyrir sannleikanum. Og þegar við lesum afsakanir ykkar, sjáum við úr fjarska hrokafulla, sjálfsupptekna, raunveruleikafirrta litla þjóð veltandi sér upp úr nýjustu lyginni sinni.

Þið hafið glatað trausti okkar. Þið munið aldrei aftur ávinna ykkur það.”

Deilt um hvort peningamarkaðsinnlán teljist innlán

Gæti skipt máli...

Icesave, Icesave, Icesave... Þessi grafalvarlegi fáránleikaþáttur, sem þetta orð stendur fyrir, er farið að virka á heilabúið í mér eins og orkusjúgandi heilaþvottur. Það skyldi þó aldrei vera tilgangurinn með allri endaleysunni í kringum þessi ósköp? Þreyta fórnarlambið svo að það geri allt til að losna undan... sætti sig jafnvel við hvaða afarkosti sem er til að kaupa stundarfrið undan síbyljunni!?!

Hins vegar þreytist ég aldrei á því að velta því fyrir mér hvort heitið á þessum bankagjörningi er kaldhæðni eða bara tilviljun. Hver byggir allt sitt á ís? A.m.k. ekki framsýnn maður! Þess vegna spyr ég mig hvort nafnið var valið með vísun í það hvað átti að verða um þennan sparnað eða hvort örlögin gripu bara í taumanna og gáfu heiti skrímslisins gráglettnislega merkingu?

Icesave gerði nefnilega ekkert annað við peningana, sem var lagður þar inn, en láta þá gufa upp eins og bráðinn ís. Ég trúi þó ekki þeirri glópakenningu Björgólfs yngri, sem kom fram í myndinni Guð blessi Íslands, að peningar almennings gufi bara upp sisona! Ég trúi því hins vegar að hann hafi gert eitthvað til að sparnaður þeirra, sem lögðu bankanum til fé, hjaðnaði eins og ís frammi fyrir hinum raunverulegu eigendum þeirra. Ástæðan hlýtur að vera sú að hann gerði eitthvað vafasamt...

En nóg um það. Í dag fékk ég sent bréf sem vakti athygli mína. Bréfið segir frá nokkru varðandi viðbrögð Breta sl. haust sem ég hef a.m.k. alveg misst af hingað til. Kannski á það við um fleiri og þess vegna birti ég þetta bréf hér:

Mér var bent á grein í Daily Mail frá 13. október 2008 (síðast uppfærð 24. janúar 2009) þar sem kemur skýrt fram að breska bankakerfið var aðeins þremur klukkustundum frá algjöru hruni þann 10. október 2008. Það var jafnvel verið að undirbúa allsherjarlokun banka, hraðbanka og netbanka.

Vandamálið byrjaði 6. október þegar FTSE byrjaði að falla hratt og samfara því byrjaði áhlaup á bresku bankanna.

Það er því augljóst að hryðjuverkalögunum var beitt (8. október 2008) í gríðarlegri örvæntingu til þess að hamla útstreymi fjármagns úr breska fjármálakerfinu. Enda var þetta fullmikil örvænting til þess að geta staðið undir þeirri opinberu skýringu að eingöngu væri verið að gæta hagsmuna breskra innistæðueigenda gagnvart íslensku neyðarlögunum.

Mér þykir undarlegt að þetta sjónarmið hafi ekki komið sterklega fram í íslenskri þjóðmálaumræðu og þykir mér full ástæða til þess að bæta úr því.

Slóðin inn á fréttina er hér.

Beðið eftir Icesave