Stjórnarandstaðan á Eyjunni

Í fréttum helgarinnar hefur m.a. verið minnt á það að núverandi ríkisstjórn varð tveggja ára sl. föstudag. Af því tilefni hefur eyjan.is birt “drottningarviðtöl“ við þrjá formenn stjórnarandstöðuflokkanna og einn helsta talsmann evrópusambandsaðildarinnar.

Það vekur e.t.v. athygli að hér vantar formann Samfylkingarinnar, Árna Pál Árnason, en það er ekki útilokað að það eigi eftir að birtast áður en hvítasunnuhelgin er úti. Það er margt athyglisvert við umrædd viðtöl en svo er líka annað ákaflega grátbroslegt.

Eitt er það hvað þau eru öll lík enda virðist útgangspunktur þeirra vera nokkuð sá sami. Formenn stjórnarandstöðunnar eru beðnir um að meta stjórnarsamstarfið, lýsa formönnum ríkisstjórnarflokkanna og spurðir um það hvort þeir geti hugsað sér að verða forsætisráðherrar.

Miðað við það sem hefur verið haldið á lofti að undanförnu þarf það að ekki að koma á óvart að stjórnarandstöðuformennirnir þrír kjósa að ala enn frekar á því viðhorfi að Framsóknarflokkurinn sé vandamálið í íslenskri pólitík. Þó aðallega fyrir það að Sigmundur Davíð sé ómögulegur í samskiptum. Hins vegar er Bjarni Benediktsson orðinn hugljúfi stjórnarandstöðunnar.

Viðhorfin sem koma fram virðast þó nokkuð ráðast af spurningum blaðamannsins sem spyr m.a: „Eigið þið í vandræðum með að nálgast hann [Sigmund Davíð]? og „Hvað með Bjarna Benediktsson, er auðveldara að eiga í samskiptum við hann?“ (sjá hér) Svörin eru auðvitað í stíl við spurningarnar.

Birgitta Jónsdóttir segir: „Ég held að Bjarni [sé] nú mun betri. Það er auðveldara að tala við Bjarna.“ (sjá hér) og Katrín Jakobsdóttir: „Bjarni er auðvitað duglegri að mæta hér í þingið, duglegri að taka sérstakar umræður. Einkum hvað varðar sérstöku umræðurnar, ég held að Sigmundur sé búinn að taka tvær í vetur.“ (sjá hér)

Þegar Guðmundur Steingrímsson er spurður hvort það sé erfitt að nálgast Sigmund Davíð svarar hann: „Ég held að það eigi það nú flestir. Það er greinilegt að stjórnunarstíllinn er ekki þessi samráðs- og samtalsstíll. Það er mjög leiðinlegt að sjá hvað honum finnst þingið lítið mikilvægt og ber litla virðingu fyrir því.“ (sjá hér)

Þau Katrín, Guðmundur og Birgitta eru líka mjög samstíga í svörum sínum um það hvort þau hafi áhuga á því að mynda breiðfylkingu þeirra flokka sem nú eru í stjórnarandstöðu og hver yrðu þeirra helstu áherslumál í slíku samstarfi. Af svari Guðmundar Steingrímssonar verður ekki annað ráðið en þegar sé búið að setja saman nýja ríkisstjórn þar sem hann segir: „Við tökum væntanlega bara upp þráðinn í viðræðum við Evrópusambandið þegar ný ríkisstjórn tekur við.“ (sjá hér)

Hvorki Katrín né Birgitta eru jafnafdráttarlausar í sínum tilsvörum. Þó er það greinilegt á svörum þeirra að þær eru á sömu línu og Guðmundur. Birgitta talar um kosningabandalag um „nýja stjórnarskrá og þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB“. (sjá hér) Katrín fer eins og köttur í kringum heitan graut en samstarf hennar með formönnum evrópusambandssinnuðu flokkanna tekur af allan vafa um það hvar hún stendur í reynd.

Það sem hún lætur hafa eftir sér um „evrópumálin“ í viðtalinu er ekki bara loðið og teygjanlegt heldur er þar sumt beinlínis rangt eða í besta falli svo mikil einföldun að það jaðrar við ósannindi. Hún segir:

Eitt erfiðasta mál sem VG hefur staðið frammi fyrir er afstaðan um aðild að Evrópusambandinu. Það mál klauf flokkinn í tvennt á síðasta kjörtímabili þegar sú ríkisstjórn sem flokkurinn átti aðild að lagði inn umsókn, þrátt fyrir yfirlýsta andstöðu við inngöngu. Það varð til þess að bæði þingmenn og aðrir áhrifamenn í flokknum gengu á dyr. (sjá hér) 

Það er rétt að minnast þess að Katrín Jakobsdóttir var ekki bara varaformaður í flokknum þegar þetta gekk á heldur var hún líka ráðherra í þeirri ríkisstjórn sem tók hverja ákvörðunina á fætur annarri sem urðu til þess að kjósendur, flokksfélagar og þingmenn sneru við honum baki. Það er mjög mikil einföldun að halda því fram að þetta hafi allt stafað af afstöðunni til evrópusambandsaðildar.

Kveðja núverandi formanns Vinstri hreyfingarinnar - Græns framboðs til þeirra sem standa pólitískt munaðarlausir er bæði hæðin og köld. Hún tekur líka af allan vafa um að hún ætlar ekki að taka neina ábyrgð á því að hún og Steingrímur J. Sigfússon hafi stýrt flokknum til þess að verða ekki annað en skugginn af Samfylkingunni.

„Það er alveg rétt að það hefur fólk yfirgefið hreyfinguna af því að þeir hafa bara metið þetta mál svo mikið grundvallarmál að þeir hafa ekki verið reiðubúnir að opna á þessa lýðræðisleið í málinu. Þó eru þeir hinir miklu fleiri og ég get bara sagt það að það hefur ekki fækkað félögum hjá okkur. Þótt einhverjir hafa farið þá hafa aðrir komið í staðinn.“ (sjá hér (feitletrun er blogghöfundar)

Þegar það er rifjað upp hversu margir þingmenn hurfu frá þingflokki Vinstri grænna á síðasta kjörtímabili þá er það í hæsta máta sérkennilegt, að þáverandi varaformanni og núverandi formanni flokksins, skuli finnast fimm þingmenn eðlilegur fórnarkostnaður fyrir þá óheiðarlegu stefnu sem hún heldur á lofti í Evrópusambandsmálinu.

Tveggja ára afmæli síðustu ríkisstjórnar

Hér þykir svo vera tilefni til að rifja upp hvaða aðstæður ríktu á stjórnarheimilinu þegar síðasta ríkisstjórn náði tveggja ára aldrinum en það var vorið 2011. Þann 21. mars sögðu Atli Gíslason og Lilja Mósesdóttir sig frá þingflokki Vinstri grænna. Ástæðan er ekki ein heldur margar. Meðal þeirra sem þau nefna eru: „Efnahagsstefnan, fjárlögin, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Icesave, ESB, Magma og skuldavandi heimilanna.“ (sjá hér) 

Eins og kemur fram í þessari upptalningu er langt frá því að „afstaðan um aðild að Evrópusambandinu“ hafi verið einhver meginástæða en um það mál segja Atli og Lilja:

Í samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er sagt að virða skuli ólíkar áherslur hvors flokks um sig gagnvart aðild að ESB og rétt þeirra til málflutnings og baráttu úti í samfélaginu. Þetta málfrelsi um ESB virðist þó þeim einum ætlað sem hlynntir eru inngöngu eða sigla undir því flaggi að það sé lýðræðislegt að hefja aðlögun að ESB áður en þjóðin hefur sagt hvort hún yfirhöfuð vilji ganga þar inn.

Umsóknin er í öngstræti og sannleikanum um aðlögunarferlið er haldið frá þjóðinni. ESB mun aldrei samþykkja kröfur, skilyrði og forsendur Alþingis fyrir umsókninni. Á meðan gríðarmiklu fjármagni, tíma og kröftum er beint í þetta ólýðræðislega ferli og litið á það sem ógn við ríkisstjórnina að ræða opinskátt um það. (sjá hér)

Það fer vart framhjá neinum að upptalningin hér ofar snýr miklu fremur að efnahagsmálum en Evrópusambandsmálinu. Þegar Ásmundur Einar Daðason sagði sig úr þingflokknum var það í kjölfar vantraustsyfirlýsingar Sjálfstæðisflokksins á síðustu ríkisstjórn sem var borin upp þ. 14. apríl 2011. Hann nefnir „aðildarumsókn Íslands að Evrópusambandinu [sem] helstu ástæðu þess að hann styddi ekki ríkisstjórnina“ (sjá hér). Hann tiltekur þó líka fleira þó það sé ekki talið hér. 

Vantrauststillaga Sjálfstæðisflokksins var lögð fram 11. apríl 2011. Það var fyrsta þingdag eftir að að önnur þjóðaratkvæðagreiðslan um þriðja Icesavesamning þáverandi ríkisstjórnar hafði farið fram. Atkvæðagreiðslan var knúin fram af grasrótarsamtökum almennings og fór fram laugardaginn 9. apríl þar sem þjóðin hafnaði samningnum.

Það er forvitnilegt að lesa bréf Bjarna Benediktssonar sem hann sendi til flokksmanna Sjálfstæðisflokksins í tilefni vantrauststillögunnar. Bréfið var birt á DV daginn áður en greidd voru atkvæði um vantrauststillögu hans (sjá hér). Vantrauststillagan var felld meðal annars fyrir hjásetu Guðmundar Steingrímssonar og dreifða afstöðu Hreyfingarinnar (sjá hér).

Einhvers konar yfirlýsing um stuðning þessara og Eyglóar Harðardóttur við ríkisstjórnarsamstarf Samfylkingarinnar og Vinstri grænna má svo heita tveggja ára afmælisgjöf ofantalinna til fyrrverandi ríkisstjórnar (sjá hér). Fyrri ríkisstjórn og þeir sem vörðu hana falli hirtu ekkert um það að skömmu fyrir afmælið höfðu þrír af öflugustu þingmönnum annars ríkisstjórnarflokksins yfirgefið þingflokk hans vegna kosningasvika og framkomu flokksforystunnar við þá sem vildu standa við yfirlýsta stefnu flokksins. 

Þessi hirtu ekkert um það heldur að þjóðin hafði komið því afdráttarlaust á framfæri í tvígang að hún tæki það ekki í mál að borga ofurskuldir gerenda hrunsins. Fæstir treystu sér þó til að ganga svo langt að fara fram á nýjar kosningar því þeir voru fáir sem gátu hugsað sér að fá Sjálfstæðisflokkinn aftur til valda. Þegar kom að alþingiskosningum vorið 2013 var þó afgerandi meiri hluti kjósenda búinn að missa alla trú á þeim flokkum sem höfðu séð til þess að ríkisstjórnin hjarði kjörtímabilið.

Í ljósi þess sem hér hefur verið rakið er vert að rifja það upp að á tveggja ára afmæli þeirrar ríkisstjórnar, sem núverandi stjórnarandstöðuflokkar áttu allir einhvers konar þátt í að halda á lífi, voru síst færri blikur á lofti. Blikur sem svo sannarlega hefðu átt að gefa fjölmiðlum tilefni til að taka púlsinn á stöðu mála á stjórnarheimilinu þá. Ef einhver man eftir slíkri yfirferð í kringum 10. maí 2011 væri kærkomið að fá ábendingar um það.

Ég minnist þess ekki að það hafi verið gert. Hins vegar man ég hversu oft mér blöskraði það hversu lítið fór fyrir gagnrýninni umræðu þrátt fyrir allt það sem fram fór. Ég man aldrei eftir því að Eiríkur Bergmann eða annar stjórnmálafræðingur hafi farið yfir málefnastöðu fyrrverandi ríkisstjórnar. Hins vegar man ég bæði eftir honum og öðrum þar sem þeir réttlættu gjörðir hennar.

Þar af leiðandi var ekki hægt að búast við öðru en að viðhorf Eiríks til núverandi stjórnvalda væri síst hlutdrægari en þó á hinn veginn. Þetta kemur fram strax í upphafi viðtalsins þar sem hann segir: „Vantraustið á valdstjórninni er alvarlegt. Og varla viðunandi. En fá teikn á lofti um að til stjórnarskipta komi fyrir lok tímabilsins.“ (sjá hér) 

Til að kóróna verkið kallar eyjan.is þá sem sáu ekkert, heyrðu ekkert og gerðu ekkert á síðasta kjörtímabili í drottningarviðtöl. Þeim er stillt upp eins og líklegustu bjargvættum kjósenda undan ríkisstjórn sem hefur þrátt fyrir allt ekki náð að svíkja kjósendur jafnillilega síðastliðin tvö ár eins og sú síðasta hafði náð á tímabilinu 2009-2011.

Jákvæðir forsætisráðherrar

En það er ekki bara eyjan.is sem hefur kallað til stjórnmálafræðing vegna tveggja ára stjórnarafmælis stjórnarflokkanna. dv.is hefur fengið stjórnmálafræðinginn Stefaníu Óskarsdóttur til að rýna ofan í sálarástand Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar. Hún viðrar þá skoðun sína að stjórnmálamaðurinn Sigmundur Davíð „ætti að láta öðrum eftir að greina fjölmiðlaumæðu“. (sjá hér)

Tilefni þessa virðist m.a. það að: „Sigmundur hefur rætt mjög um neikvæða umræðu um störf ríkisstjórnarinnar og sagt skort á bjartsýni einkennandi. „Bjartsýni og jákvæðni ætti að vera ríkjandi.“ sagði hann í viðtali við Eyjuna á föstudag.“(líka hér)

Það er sannarlega skrýtið að kalla til stjórnmálafræðing til að lesa ofan í ályktun af þessu tagi. Það verður kannski sínu undarlegra þegar það er haft í huga að forveri hans í starfi, og sennilega enn aðrir þar á undan, var sömu skoðunar þó að hann færði hana í tal með svolítið öðrum orðum. Það gerir kannski gæfumuninn?

2. nóvember haustið 2010 var Jóhanna Sigurðardóttir beðin að bregðast við lækkandi fylgi Samfylkingarinnar auk mikillar og óvenjuháværrar mótmælahrinu. Svar hennar var að hún hefði „meiri áhyggjur af miklum stuðningi við mótmælaaðgerðir enda vinni þjóðin sig ekki úr kreppunni nema með jákvæðu hugarfari.“ (sjá hér)

Þetta var haustið sem Tunnurnar mættu á Austurvöll eftir að í ljós var komið að ríkisstjórnin ákvað að misnota loforðið um uppgjörið, sem kallað hafði verið eftir, til að niðurlægja Sjálfstæðisflokkinn en hlífa “sínum mönnum“. Þetta háttarlag þótti skipuleggjendum sýna að flokkspólitíkin ætlaði sér ekkert að læra af hruninu.

Krafan var utanþingsstjórn og var settur af stað undirskriftarlisti til að fylgja henni eftir. Af svari Jóhönnu má draga þá ályktun að Jóhanna hafi ímyndað sér að samasemmerki væri á milli fylgisins við mótmælin og fjöldans sem skrifaði undir til að krefjast utanþingsstjórnarinnar.

Það varð öðru nær enda ýmsir sótraftar ræstir út til að koma utanþingshugmyndinni lóðbeint ofan í gröfina en undirskriftarsöfnunin þöguð í hel. Hún fékk því enga opinbera umfjöllun hvorki af þáverandi stjórnarandstöðu né í fjölmiðlun. Þessi orð Jóhönnu Sigurðardóttur nutu heldur engrar sérstakrar athygli:   

Ég hef satt að segja miklu meiri áhyggjur af því sem kom fram í könnuninni að 73 prósent séu hlynnt mótmælaaðgerðum. Af því ber okkur öllum að hafa áhyggjur, því ef við ætlum að vinna okkur út úr þessari kreppu þá gerum við það ekki nema með jákvæðu hugarfari. Neikvæð orka drepur allt niður ef menn eru í þeim stellingum, að því er varðar mótmælin. Við eigum að reyna að sýna samstöðu til þess að reyna að vinna okkur út úr vandanum (líka hér)

Eins og lesendur taka eflaust eftir þá eru þetta nánast sömu orð og Sigmundur viðhefur nú: „ef menn eru glaðir og bjartsýnir, og eru það af því að menn hafa tilefni til eins og við höfum, þá geta þeir haldið áfram að þróa samfélagið í rétta átt. En hitt leiðir til öfugþróunar.“ (sjá hér)

Af einhverjum ástæðum hafa þau samt sett afar háværan minnihluta svo út af laginu að einn þeirra miðla, sem hafa staðið dyggilega í að næra hópinn, fær til sín stjórnmálafræðing sem er settur í hlutverk ráðgefandi sálfræðings og sem slíkur kemur hann þeim skilaboðum til stjórnmálamannsins að hann hafi ekkert í fjölmiðlagreiningu... Man einhver eftir sambærilegu haustið 2010 í kjölfar fyrrgreindra orða Jóhönnu?

Þegar allt sem hér hefur verið nefnt er dregið saman er synd að segja annað en fjölmiðlarnir leggja sig alla fram um að næra stjórnmálakreppuna með síst ótrúlegri uppákomum en þeim sem viðgangast inni á þingi. Það er auðvitað líklegra að bæði þjóni sama tilganginum.

Sjá líka þessar nýju greinar inni á eyjan.is:
Stefanía: Vandi að stjórna og enn meiri vandi að stjórna vel 
Bjarni: Íslendingar hafa aldrei áður verið í jafn sterkri stöðu og nú

Bjarni: Staðan aldrei sterkari

Þegar blekkingin verður markmið

Fyrir rúmri viku síðan birti ég skrif hér á þessum vettvangi sem ég gaf heitið Pólitískt krabbamein. Þar fjallaði ég um óheiðarleika þeirra sem halda því fram að þjóðin hafi möguleika á að kjósa um inngöngu Íslands í Evrópusambandið að inngönguferlinu loknu. Meðal þeirra sem skrifuðu athugasemdir við þetta blogg eru Snorri Hansson.

Það sem hann skrifar er svo athyglisvert að ég ákvað að gera um það sérstaka færslu. Hér er upphafið:

Forvitni mín var vakin. Ég byrjaði á því að fylgja slóðinni sem Snorri bendir á hér að ofan og fann bæklinginn. Bæklingurinn, sem kom út í júní árið 2011, er bæði stuttur og læsilegur.

Það er þess vegna eðilegt að spyrja sig af hverju þessi bæklingur var ekki þýddur á íslensku sama ár og hann kom út. Þeir sem eru læsir á ensku geta lesið hann núna á slóðinni sem Snorri vísar á en hún er hér. Það sem hann segir um tilefni þess að bæklingurinn var saminn og gefinn út kemur fram á nokkrum stöðum í bæklingnum:

 

En Snorri heldur áfram og vísar í orð hans til rökstuðnings því að stækkunarstjóri ESB hafði tilefni til að „víta Össur Skarphéðinsson fyrir afglöp í starfi við inngönguferli íslands að sambandinu“ (sjá hér).

Í þessu svari setur Snorri hluta textans fram á ensku þannig að það er auðvelt að finna hann í bæklingnum og er ekki annað að sjá að hér sé um ræða góða þýðingu og hárrétta túlkun á því sem segir á bls. 9:

 (Það er hægt að klikka á þessa mynd til að stækka hana)

Það er er margt fleira í þessum bæklingi sem væri alveg þess virði að fara nánar út en það er full ástæða til að taka undir orð Snorra Hanssonar þar sem hann segir: „Ég bið fólk um að lesa þetta skjal vandlega ef það hefur minnsta áhuga á hver sannleikurinn er.“ (sjá hér) Ég las bæklinginn alveg aftur á öftustu blaðsíðu og þar rakst ég á slóð sem var mælt með fyrir þá sem vildu vita meira. Hún er hér.

Eitt af því sem hlýtur að vekja athygli í texta bæklingsins sem kemur fram á myndinni hér að ofan er málsgreinin: „The term “negotiation” can be misleading“ (sjá hér). Það hvað liggur á bak við það sem aðildarsinnar hafa viljað þýða sem samningaviðræður í stað aðildarviðræðna er útskýrt hér:

(Þennan texta er að finna hér)

Það er fróðlegt að fylgja slóðinni sem er á öftustu síðu bæklingsins og lesa nánar um það sem sumir hafa viljað kalla samningaviðræður í stað aðildarviðræðna. Af því sem hefur verið birt hér væri kannski miklu nær að kalla þetta ferli innlimunarviðræður. Það er líka forvitnilegt að lesa framhaldið en þar eru fyrst reglurnar og svo „Steps towards joining“. Þar er hvergi minnst á þjóðaratkvæðagreiðslu í lok innlimunarferlisins.

Aftur á móti segir í upphafi þessara leiðbeininga að skilyrði aðildar séu m.a. þau að hafa jáyrði borgaranna sem kemur fram í samþykki þjóðþingsins eða þjóðaratkvæðagreiðslu. 

(Þennan texta er að finna hér)

Mér sýnist enginn vafi leika á því að síðasta ríkisstjórn hafi komist að þeirri niðurstöðu að hafa af þjóðinni þjóðaratkvæðagreiðsluna. Líklegasta skýringin er sú að hún hafi óttast það að þjóðin myndi hafna því að vilja ganga inn í Evrópusambandið. Samkvæmt því sem Vigdís Hauksdóttir heldur fram í nýjustu bloggfærslu sinni voru þau atriði Rammaáætlunarinnar, sem nú er rifist um á Alþingi, notuð sem gjaldmiðill í samskiptum fyrrverandi ríkisstjórnarflokka til að ESB-málið yrði ekki stöðvað (sjá hér).

Miðað við það sem þar kemur fram hefur þetta átt sér stað eftir að aðildarviðræðurnar strönduðu á landbúnaðar- og sjávarútvegsköflunum. Vigdís vitnar beint í dagbókarfærslur Össurar Skarphéðinssonar sem hann gaf út í bókinni, Ár drekans. Í færslu frá 24. mars 2012 segir hann: „Það er á flestra vitorði að ég lít á rammann sem tryggingu fyrir því að VG stöðvi ekki ESB-málið.“ Össur Skarphéðinsson ber væntanlega öðrum fremur meginábyrgð á því pólitíska meini sem, það sem hann kallar, „ESB-málið“ er orðið. 

Hins vegar er það alveg ljóst að hvorki Steingrímur J. Sigfússon né Jóhanna Sigurðardóttir eru saklaus. Þau Jóhanna Sigurðardóttir og Össur Skarphéðinsson skrifuðu undir það sem mér sýnist megi kalla umsóknarnefnu sumarið 2009 (sjá umsóknina hér). Áður höfðu þau náð fram meiri hluta samþykki á Alþingi með þvingunum sem formenn beggja stjórnarflokka áttu aðild að:

Sagði Ásmund­ur Ein­ar, að dag­inn sem  at­kvæðagreiðslan var í þing­inu um mitt síðasta ár hefði Jó­hanna Sig­urðardótt­ir, for­sæt­is­ráðherra, setið í þing­hús­inu og kallað hvern þing­mann Vinstri grænna á fæt­ur öðrum inn á teppið til sín og sagt þeim, að ef þeir samþykktu til­lögu um svo­nefnda tvö­falda þjóðar­at­kvæðagreiðslu og slík til­laga yrði samþykkt, þá væri fyrsta vinstri­stjórn­in sprung­in. (sjá hér)

Þeir sem kusu Samfylkinguna vorið 2009 gerðu það væntanlega allir vegna draumsins um Evrópusambandið þó það sé óvíst að allir kjósendur flokksins hafi séð það fyrir að aðildarumsókn yrði send af stað án undangenginnar þjóðaratkvæðagreiðslu.

(Myndin er samsett út tveimur verkum Jónasar Viðars (1962-2013))

Hins vegar er það nokkuð víst að þeir sem kusu Vinstri græna sáu kosningasvik Steingríms J. Sigfússonar alls ekki fyrir enda neitaði hann því í þrígang í kosningasjónvarpi Sjónvarpsins kvöldið fyrir kosningar (sjá hér) að það kæmi til „greina að hefja undirbúning að því að sækja um“.

Nokkrum dögum síðar mynduðu Samfylkingin og VG ríkisstjórn og ákváðu strax að sækja um aðild að Evrópusambandinu. Þingsályktunartillaga um það var lögð fram strax í maí. Stjórnarflokkanir höfnuðu tillögu um að haldin yrði þjóðaratkvæðagreiðsla. Í framhaldi af samþykkt þingsályktunartillögunnar var aðildarumsókn send til Brussel. Síðan hófust aðlögunarviðræðurnar. (sjá hér)

Það eru ekki aðeins kjósendur Vinstri grænna sem sneru baki við flokknum, eins og kosningatölurnar sýndu vorið 2013, heldur klofnaði flokkurinn með þeim afleiðingum að fimm þingmenn yfirgáfu hann. Andstaðan við inngöngu í Evrópusambandið var ekki eina ástæðan en hins vegar er útlit fyrir að það sé draumurinn um aðild sem heldur stjórnarandstöðunni svo þétt saman að þó hún telji: Samfylkingu, Vinstri græna, Bjarta framtíð og Pírata þá kemur hún fram sem einn flokkur. 

Innrömmuð áætlun

Það er sennilegra að það eigi við um þó nokkra að þeir hafi ekki heyrt talað um „rammaáætlun“ fyrr en vorið 2012 en þá var þetta hugtak á hvers manns vörum eins og nú. Hugmyndafræðin sem liggur að baki þessu ferhyrna hugtaki á sér þó töluvert lengri sögu þó orðið sjálft hafi e.t.v. ekki borið á góma fyrr en í kringum árið 1999. 

Þingveturinn 1985-1986 lagði Hjörleifur Guttormsson fram tillögu „um gerð áætlunar um verndun vatnsfalla og jarðhita sem leggja skyldi fyrir þingið“ Þar sem virkjunarhugmyndum, bæði vatnsafli og jarðvarma, yrði raðað „í forgangsröð með hliðsjón af umhverfisáhrifum þeirra.“ (sjá hér)

Tveimur árum síðar fór hann í kynnisferð til Noregs. Í framhaldi hennar lagði hann fram tillögu um áætlun „þar sem kannað yrði annars vegar hagrænt gildi virkjunarhugmynda og hins vegar umhverfisáhrif þeirra og verndargildi virkjanasvæðanna“ Tillagan var „samþykkt vorið 1989 sem ályktun Alþingis og send nýstofnuðu umhverfisráðuneyti 1990.“ (sjá hér)

(Klikkaðu endilega á myndina, sem er tekin héðan, ef þú vilt fá hana fram stærri)

Það þarf ekki að koma á óvart að íslenska aðferðafræðin tekur aðeins að nokkru leyti mið að þeirri norsku. Meginmunurinn liggur í því að hér á landi er ekki bara verið að velta fyrir sér vatnsaflsvirkjunum heldur jarðvarmavirkjunum líka. Í Noregi höfðu auk þess verið framkvæmdar umfangsmiklar „líffræðilegar, landfræðilegar og jarðfræðilegar rannsóknir auk áhrifa [vatnsaflsvirkjanna] á samfélagið og atvinnuvegina, svo sem ferðaþjónustu.“ (sjá hér)

Saga íslenska Umhverfis- (og nú) auðlindaráðuneytisins hefur verið rakin þokkalega ýtarlega á þessum vettvangi á öðrum stað (sjá hér). Það hefur komið fram hér að ofan að ráðuneytið var stofnað árið 1990. Á þeim tíma sat Steingrímur Hermannsson yfir sínu þriðja ráðuneyti í fjórflokkastjórn Framsóknar-, Alþýðu- og Borgaraflokks ásamt Alþýðubandalaginu (sjá hér). Tæpu ári eftir að stjórnin tók við völdum var Júlíus Sólnes, þá formaður flokksins, skipaður í embætti fyrsta umhverfisráðherrans hér á landi. 

Í fyrrgreindu bloggi er eitt og annað dregið fram af stuttri sögu þess. Eitt þeirra atriða sem þar er vakin athygli á er:

[...] að frá stofnun þess hafa mismunandi hugmyndir um eignarhald, virkjunarframkvæmdir og verndunarsjónarmið verið mjög í sviðsljósinu. Eftir síðasta kjörtímabil ætti það að vera ljóst að þó stjórnmálamennirnir kunni að takast á um einstaka virkjunarkosti þá telja þeir flestir eðlilegt að leigja aðgang að náttúruauðlindunum og verðleggja hvers konar nýtingu þeirra.(sjá hér)

Í þessum anda hafa veiðigjöld verið sett á fiskinn, vatnsveitur verið seldar til einkafyrirtækis (sjá hér) og aðrar auðlindir verðlagðar (sjá hér). Í þessum anda var Rammaáætlun síðustu ríkisstjórnar sett saman þar sem svonefndir „virkjunarkostir“ voru flokkaðir niður í þrjá mismunandi kosti sem eru eftirfarandi: orkunýtingar-, bið- og verndarflokkur (sjá hér). Sú hugmyndafræði rammaáætlunarinnar að líta á vatnsföllin og jarðvarmann sem peningauppsprettur hefur svo litað nær alla aðra opinbera umræðu um náttúruna.

(Þessi mynd er klippt saman af vef Framtíðarlandsins)

Í athugasemdum við þingsályktunartillögu Katrínar Júlíusdóttur, fyrrverandi iðnaðarráðherra, sem kallaðist Áætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða með undirtitilinn Rammaáætlun, segir:

Samkvæmt 3. gr. laga nr. 48/2011 skal iðnaðarráðherra leggja í samráði og samvinnu við umhverfisráðherra eigi sjaldnar en á fjögurra ára fresti fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um áætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða. Í verndar- og orkunýtingaráætlun skal í samræmi við markmið laga nr. 48/2011 lagt mat á verndar- og orkunýtingargildi landsvæða og efnahagsleg, umhverfisleg og samfélagsleg áhrif nýtingar, þ.m.t. verndunar (sjá hér)

Það kemur fram í orðum Katrínar Júlíusdóttur, hér að ofan og líka í greinargerðinni með stjórnarfrumvarpinu til laga um sama efni, að þeir merkimiðar, sem eru settir á náttúruna undir hattinum „virkjunarkostur“, verða endurmetnir á a.m.k. fjögurra ára fresti. Þar kemur líka fram að endurmatið muni vera unnið út frá verndar- og orkunýtingargildi landsvæða og efnahags-, umhverfis- og samfélagslegum áhrifum nýtingar (sjá hér).

Þetta orðalag sýnir ágætlega hverjar hugmyndir fulltrúa síðustu ríkisstjórnar eru um þá “virkjunarkosti“ sem þeir deila um nú. Það er ekki að sjá að þær skeri sig í neinum grundvallaratriðum frá viðhorfum núverandi stjórnvalda.

(Neðri hluti Þjórsár)

Samkvæmt því, sem fulltrúar núverandi stjórnarandstöðu, lögðu til og samþykktu á síðasta kjörtímabili þá eru Þeistareykir, Þjórsá, Markarfljót og Geysir allt virkjunarkostir. Þó þeim hafi verið raðað í þrjá mismunandi flokka þá skildu þeir möguleikann til að breyta henni eftir galopinn. 

Þeir stjórnarandstöðuþingmenn sem beita sér hvað ákafast í málþófinu sem á sér stað á Alþingi núna höfðu svo sannarlega tækifæri til að setja lög til að vissar náttúruperlur stæðu fyrir utan flokkunarramma virkjunarkostanna. Þeir gerðu hins vegar ekkert til að halda þeim þar fyrir utan. Það segir sig einginlega sjálft að sú aðferðarfræði sem var búin til með Rammaáætluninni gefur tilefni til að rífast út í eilífðina um það hvaða verðmiði innan virkjanakostana mali mesta gullið.

(Hagavatn, Hágöngur, Hólmsá og Skrokkalda)

Rifrildið að undanförnu hefur staðið um eftirtalda virkjunarkosti: Hvammsvirkjun, Holtavirkjun, Urriðafossvirkjun, Hágönguvirkjun I og II og Skrokkölduvirkjun auk Hagavatnsvirkjunar og Hólmsárvirkjunar við Atley (sjá hér). Nú hefur reyndar verið fallið frá hugmyndinni um virkjun Hagavatns, í bili a.m.k. (sjá hér).

Sú sem þetta skrifar viðurkennir að hún hefur aldrei verið virkjunarsinni og á því erfitt með að skilja þá virkjunaráherslu sem henni finnst koma fram í því að setja alla helstu fossa og hveri landsins undir hatt virkjunarkosta. Að mínu mati hefði verið nær að koma sér saman um það að þrátt fyrir að það megi ná einhverjum megavöttum út úr allflestum hérlendum vatnsföllum og jarðhitasvæðum þá er gildi margra náttúrusvæða hafið yfir peningaleg verðmæti. Að ramma þessi svæði inn í áætlun um virkjunarkosti er hins vegar boðin leið til virkjunar þeirra síðar meir.  

(Tekin af visir.is)

Í kjölfar Rammaáætlunar, síðustu ríkisstjórnar, var lagt fram frumvarp til laga um náttúruvernd sem byggði á þeirri hugmyndafræði sem sett er fram í Rammaáætluninni. Töluverð umræða varð um frumvarpið og töluðu sumir um „frumvarp boða og banna“ (sjá hér). Að endingu voru lögin þó samþykkt en gildistöku þeirra frestað til 1. apríl 2014 (sjá 94. grein hér).

Síðastliðið haust ákvað nýr umhverfis- og auðlindaráðherra að afturkalla lögin sem voru samþykkt rétt fyrir þinglok síðasta kjörtímabils (sjá hér). Gildistöku heildarlaga um náttúrvernd var síðan frestað til 1. júlí n.k. (sjá hér). Fram að þeim tíma stóð til að skoða einstaka þætti laganna betur (sjá hér). Nú stendur hins vegar til að fresta gildistökunni enn frekar eða til 1. janúar 2016. „Þetta er gert til að tryggja að frum­varp um nátt­úru­vernd fái full­nægj­andi um­fjöll­un á Alþingi“ (sjá hér).

Það er mjög líklegt að þessar frestanir standi í beinu samhengi við þær verðmiðamerkingar sem hér hafa verið til umræðu. Ég leyfi mér reyndar að efast um að nokkurt náttúruverndarákvæði dugi sem vörn þeirri náttúruperlu sem hefur verið hengt á verðmiðinn „virkjunarkostur“. Það að núverandi stjórnarandstaða eyði nú dögum og vikum í málþóf, náttúrunni til síðborinnar varnar, snýst þar af leiðandi sennilega um eitthvað allt annað en umhverfisvernd. 

Sjá líka:
„Rétt að færa alla átta kostina í nýtingarflokk“ 13. maí 2015 visir.is
Auðlindir landsins 1.800 milljarða virði 11. apríl 2015 ruv.is
Auðlindir nokkrar milljónir á mann 9. apríl 2015 ruv.is
Efast um lögmæti tillögu um virkjanakosti 29. nóvember 2014 visir.is
Vilja skilgreina auðlindir landsins 6. október 2014 mbl.is
Flóahreppur hafnar Urriðafossvirkjun 15. júní 2007 visir.is

Annað forvitnilegt efni:
Nánar um einstaka virkjunarkosti
Lög um verndar- og nýtingaráætlun (Lög nr. 48 16. maí 2011)
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið (bloggfærsla höfundar frá 22. febrúar 2014) 

„Með hreðjatök á þinginu“

Felulitaður ásetningur

Einhverjir hafa viljað halda því fram að með bréfi Gunnars Braga Sveinssonar sé möguleg innganga í Evrópusambandið út úr myndinni. Það er því miður ekki svo gott. Væntanlega hafa flestir áttað sig á þessu ekki seinna en með nýjustu yfirlýsingu formanns Sjálfstæðisflokksins (sjá hér).

Þeir sem hafa rýnt lengst og gleggst í flokkapólitíkina rekur eflaust minni til þess að Bjarni Benediktsson hefur alls ekki verið svo fráhverfur inngöngu í Evrópusambandið heldur þvert á móti mælt með henni. Þetta var í grein sem hann skrifaði ásamt Illuga Gunnarssyni, núverandi menntamálaráðherra, í desember árið 2008 (sjá hér). Á þeim tíma var Bjarni Benediktsson formaður utanríkismálanefndar (sjá hér).

Það er svo nauðsynlegt að skoða það, sem einhverjir kunna að telja stefnubreytingu hjá núverandi fjármála- og efnahagsráðherra, í samhengi við annað sem hefur verið að eiga sér stað á stjórnarheimilinu. Núverandi stjórnarandstaða hefur myndað fylkingu sem sú sem þetta skrifar er sannfærð um að snúist um inngöngu í Evrópusambandið. Ef mark er takandi á skrifum Össurar Skarphéðinssonar eru það einkum tvær konur sem standa í stafni hennar (sjá hér).

Það er ekki bara Össur sem lætur sig dreyma enda vísar hann hér í það sem Hallgrímur Helgason setti upp á Fésbókarsíðu sinni sem „draumaríkisstjórn“ (sjá hér). Þar er Katrín Jakobsdóttir nefnd sem forsætisráðherra og Birgitta Jónsdóttir sem utanríkisráðherra. Miðað við fylgi Pírata í skoðanakönnunum fannst Gunnari Smára Egilssyni ástæða til að benda á að það væri nær að forsætisráðherraembættið félli þeim í skaut. Birgitta tekur óbeint undir þann draum (sjá hér):

Eins og sjá má, bæði í fréttinni sjálfri og í úrklippunni úr henni hér að ofan, þá eru það stjórnarskrárdrög Stjórnlagaráðs sem er helsta baráttumál Birgittu. Þ.e. stjórnarskrárdrögin þar sem segir í 111. grein: „Heimilt er að gera þjóðréttarsamninga sem fela í sér framsal ríkisvalds til alþjóðlegra stofnana sem Ísland á aðild að“ (sjá hér). 

Þeir, sem hafa barist og berjast enn fyrir því að ákvæði af þessu tagi verði tekið upp í gildandi Stjórnarskrá með einhverju hætti, neita því jafnan að ástæðan að baki ástríðu þeirra tengist Evrópusambandinu. Að sjálfsögðu mega þeir gera það en um leið þá stimpla þeir sig óheiðarleikanum. Það liggur nefnilega í augum uppi að það sækist enginn eftir því að taka upp heimild, í stjórnarskrá fullvalda þjóðar, til valdasals svona „af því bara“! 

Með grein Bjarna Benediktssonar þá hefur hann fært okkur skýringu á því hvers vegna Sjálfstæðisflokkurinn er ekki lengur helsti “óvinur“ þeirra flokka sem mörgum var tamt að telja til vinstri. Sú samstæða fylking, sem þessir flokkar hafa myndað í núverandi stjórnarandstöðu, hefur þvert á móti snúið blaðinu svo hraustlega við að fulltrúar hennar hafa séð tilefni til að hrósa formanni þess flokks sem þeir kenndu áður alfarið um efnahagshrunið haustið 2008. (Myndin sem er sett hér sem dæmi er tekin héðan)

 
Hinn nýi “óvinur“ er Framsóknarflokkurinn. Aðförin sem stjórnarandstöðufylkingin, og sá háværi minnihluti sem nærist í skjóli hennar, stendur fyrir er svo ofsafengin og lágkúruleg að minnir helst á svæsnustu eineltismál. Þar verður allt að vopni og orðbragðið og aðferðirnar slíkar að það varðar sálarheill þjóðar að þetta fólk horfist í augu við það að það eru stærri og alvarlegri hlutir sem skipta kjósendur meira máli en það hvort þessari “hatursdeild“ takist að sprengja ríkisstjórnina til að hún komist í samstarf með Sjálfstæðisflokknum.

Miðað við það sem Bjarni Benediktsson hefur sett fram er ljóst að hann er tilbúinn til samstarfsins. Hvort þjóðfélagsástandið verður keyrt til sambærilegrar stöðu og Grikkir búa við nú undir forsæti Guðmundar Steingrímssonar, Katrínar Jakobsdóttur eða Birgittu Jónsdóttur skiptir hann væntanlega ekki öllu.

Það skiptir hins vegar máli fyrir lífskjör almennings í landinu að þessi hugmynd verði aldrei að veruleika! Þess vegna er brýnt að kjósendur rýni vel og rækilega í það hvaða ásetningur liggur í þeirri hatursfullu og ruglingslegu umræðu sem hefur verið haldið að þeim alltof, alltof lengi. Svo lengi að sumir hafa hreinlega gefist upp!

Það er tilfinning þeirrar sem þetta skrifar að sá ásetningur varði innlimum landsins í Evrópusambandið meira en nokkuð annað. Innlimum sem gæti m.a. komið sér vel fyrir stjórnmálamenn sem láta sig dreyma um vinnu að þingferli loknum innan stofnana sambandsins. Áherslan varðar þar af leiðandi sérhagsmuni þeirra sjálfra þar sem fyrrverandi þingmönnum hefur gjarnan reynst erfitt að fá vinnu þegar þingferli lýkur.

Innlimunin þjónar þó ekki síður sérhagsmunum kaupsýslumanna og fjármagnseigenda. Það eru ekki aðeins innlendir kaupahéðnar heldur líka erlendir sem gætu t.d. keypt framleiðsluréttinn á mjólk og kjöti ásamt vatnsnýtingar- og veiðiréttindi. Einhverjir prófessorar yrðu væntanlega líka á grænni grein. A.m.k. á meðan þeir héldu uppi áróðri um gæði sambandsins. Hins vegar sjáum við það á örlögum annarra „jaðarríkja“ innan Evrópusambandsins að það mun kreppa enn frekar að lífskjörum almennings með auknu atvinnuleysi og enn meiri fátækt.

Því miður hafa lífskjör margra hópa versnað töluvert hér á landi á síðustu árum og fleiri bæst við sem hafa sáralitla möguleika til að bæta stöðu sína. Þess vegna er það auðvitað með ólíkindum að enginn stjórnmálaflokkur hafi tekið af skarið og sagt það fullum fetum að meginskýringin sé sú að átökin um það hvort við eigum að standa innan eða utan Evrópusambandsins taki bara allan þeirra tíma og orku, þrátt fyrir allt!

Þjóðaratkvæði samhliða kosningum

Pólitískt krabbamein

Það er alveg ljóst að umræðan um inngöngu í Evrópusambandið er miklu eldri en svo að hún hafi orðið til við efnahagshrunið 2008. Þar af leiðandi er það enn furðulegra að a.m.k. tvær síðustu alþingiskosningar og ein forsetakosning hafa í reynd snúist um Evrópusambandið þó afstaðan til inngöngu hafi ekki verið sett á oddinn af öllum aðilum með heiðarlegum hætti.

Væntanlega er það fyrir það að sá háværi minnihluti, sem gerir sér væntingar um að sínum sérhagsmunum verði best borgið með inngöngu í Evrópusambandið, er sér fullmeðvitaður um að mikill meirihluti almennings er á því að ávinningurinn komist ekki í hálfkvisti við það sem mun glatast. Þeir sem skilja hvað felst í hugtakinu fullveldi átta sig nefnilega á því að með innlimum myndi sjálfstæði landsins færast aftur fyrir árið 1944.

Það er ljóst að þeir, sem hafa ánetjast hugmyndinni um valdaafsalið til Evrópusambandsins, hafa lagt í það bæði tíma og peningum að vinna þeirri ætlun sinni að komast þangað inn fylgi. Sumir tala um að með eftirfylgni, ýtni og endalausum áróðri hafi evrópusambandssinnum tekist að leggja undir sig stóran hluta verkalýðshreyfingarinnar og fleiri stofnanir sem láta sig lífskjör og almannahag varða.

Í þessu sambandi hlýtur það að vekja athygli að meðal umsagnaraðila, sem vitnað er til í fréttinni sem þessi færsla er skrifuð við, eru bæði Kennarasamband Íslands og Neytendasamtökin. Væntanlega kemur það hins vegar engum á óvart að Samtök iðnaðarins eiga þessa umsögn um þingsályktunartillögu stjórnarandstöðuflokkanna:

Frjáls og óhindruð viðskipti og aðgang­ur að er­lend­um mörkuðum er lífæð ís­lenskra fyr­ir­tækja. EES-samn­ing­ur­inn skipt­ir þar sköp­um en óvíst er hvort hann einn þjóni hags­mun­um okk­ar til lengri tíma litið. Nauðsyn­legt er að tryggja að fram­hald aðild­ar­viðræðna við ESB verði lagt í dóm þjóðar­inn­ar. [...] Sam­tök iðnaðar­ins [telja] rétt og eðli­legt að fram fari þjóðar­at­kvæðagreiðsla um fram­hald aðild­ar­viðræðna við Evr­ópu­sam­bandið. (sjá fréttina)

Það er auðvitað gott og blessað að fram fari þjóðaratkvæðagreiðsla um Evrópusambandið en hún getur hvorki snúist um það sem Samtök iðnaðarins leggja til né það sem segir í þingsályktunartillögu stjórnarandstöðunnar (sjá hér). Á þetta er bent í umsögn Bændasamtaka Íslands:

Þjóðar­at­kvæðagreiðsla um fram­hald viðræðna um aðild Íslands að ESB er [...] inni­halds­laus við nú­ver­andi aðstæður, þ.e. meiri­hluti þjóðar­inn­ar er mót­fall­inn aðild að ESB og eng­in áform eru af þess hálfu um að ljúka viðræðum og taka inn ný ríki á næstu árum. Eina þjóðar­at­kvæðagreiðslan um ESB sem myndi hafa þýðingu und­ir þess­um kring­um­stæðum fæl­ist í því að spyrja þjóðina hvort hún vildi ganga í sam­bandið eða ekki, en fram­an­greind þings­álykt­un­ar­til­laga legg­ur það ekki til. (sjá aftur fréttina)

Sú áhersla sem kemur fram í þingsályktunartillögu formanna stjórnarandstöðuflokkanna svo og umsögnum evrópusinna getur því ekki falið annað í sér en þeir kjósi að ganga fram hjá fyrirvörunum sem voru settir með umsókn þeirra Jóhönnu Sigurðardóttur og Össurar Skarphéðinssonar frá vorinu 2009. Þegar það er haft í huga að aðildarviðræðurnar strönduðu á þessum fyrirvörum fer óheiðarleikinn í orðalagi þingsályktunartillögu þeirra: Árna Páls Árnasonar, Katrínar Jakobsdóttur,Guðmundar Steingrímssonar og Birgittu Jónsdóttur, vart fram hjá nokkrum manni:

Vilt þú að Ísland taki upp þráðinn í viðræðum við Evrópusambandið með það að markmiði að gera aðildarsamning sem borinn yrði undir þjóðina til samþykktar eða synjunar?
 _ Já.
 _ Nei.

Meginóheiðarleikinn liggur þó í því að halda því fram að þjóðin geti kosið um inngöngu eftir að inngönguferlinu er lokið með upptöku Lissabonsáttmálans. Þessi óheiðarleiki aðildarsinna er vissulega það sem nærir þá stjórnmálakreppu sem hér ríkir og má því kallast pólitískt krabbamein. Krabbamein sem er hætt við að eigi eftir að grassera sem aldrei fyrr í næstu forseta- og alþingiskosningum með ekki minni aukaverkunum en kjósendur urðu að þola í síðustu sveitarstjórnar-, alþingis- og forsetakosningum.

Að lokum langar mig til að hvetja lesendur til að kynna sér rök þeirra sem eru á móti mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið. Það má gera það á einfaldan og þægilegan hátt með því að hlusta á viðmælendurna í myndbandasyrpunni Þess vegna NEI við ESB

Fleiri umsagnir með þjóðaratkvæði

Hagsmunasamtök fjármálaheimsins

Þeir eru ófáir sem hafa áttað sig á því að í reynd eru það fjármagnseigendur sem hafa enn einu sinni komið ár sinni þannig fyrir borð að þeir stjórna því sem þeir vilja ráða. Frá heimsstyrjöldinni síðari hafa þeir byggt upp og/eða yfirtekið ýmis konar samtök sem á yfirborðinu var ætlaður annar tilgangur. Þetta á m.a. við um Evrópusambandið sem öllum má vera ljóst að eru hagsmunasamtök fjármagnsins þó öðru sé gjarnan haldið á lofti.

Erpur Eyvindsson, sem hefur listamannsnafnið Blaz Roca, orðar þetta ágætlega þar sem hann segir ESB vera klúbb „gömlu nýlenduherranna“ sem eru búnir að loka sig af innan tollamúra:

Hann bætir því svo við að þar af leiðandi geti þeir sem eru alþjóðasinnaðir aldrei verið fylgjandi Evrópusambandinu. Erna Bjarnadóttir bendir á að sambandið taki fyrst og fremst mið af hagsmunum stóru iðnríkjanna í Mið-Evrópu í reglugerðarverki sínu. Hún segir það líka fráleitt að halda að skipting auðlindanna væri betur komið í höndunum á embættismönnum í Brussel:

Halldóra Hjaltadóttir er formaður Ísafoldar sem er ungliðahreyfing þeirra sem segja NEI við ESB. Hún segir margar ástæður vera fyrir því að hún er á móti mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið. Í fyrsta lagi tekur hún nokkuð í sama streng og Erna þar sem hún nefnir að Íslendingar myndu tapa stjórn yfir auðlindum landsins. Hún bendir líka á að með inngöngu muni lög Evrópusambandins „trompa“ öll íslensk lög þar með talið sjálfa Stjórnarskrána. Hún dregur það svo fram að ef mið er tekið af núverandi hagvexti þá myndu Íslendingar þurfa „að greiða með sér allt upp í 14 milljarða á ári umfram það sem Ísland fengi frá Evrópusambandinu“.

Gunnlaugur Jónsson er e.t.v. þekktastur í netheimum fyrir grein sína Banani segir meira en 40 orð. Í upphafi viðtalsins tekur hann fram að þær séu margar ástæðurnar fyrir því að hann er á móti mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið. Sú sem hann gerir grein fyrir hér er sú að það hefur sýnt sig að það er almennt óskynsamlegt að safna of miklu valdi á einn stað. Hætturnar sem liggi í slíku fyrirkomulagi, segir hann að komi m.a. fram í bókinni Leiðin til ánauðar eftir Friedrich von Hayek. Þetta verk kom út árið 1944 en þar bendir höfundur þess á að sagan sýni að þróun af sama tagi og eigi sér nú stað innan Evrópusambandsins sé gjarnan undanfari mjög alvarlegra atburða.

Hann telur það því farsælla að valdið sé í höndum þeirra sem eru nær fólkinu þannig að þeir þurfi frekar að taka afleiðingum gjörða sinna beint eða óbeint.

Að lokum má benda á að það er útlit fyrir að mjög margir séu sammála því að íslenskir stjórnmálamenn, hvar í flokki sem þeir standa, hafi farið afar illa með umboðið sem við kjósendur höfum veitt þeim til að fara með málefni samfélagsins. Marga grunar að ein meginástæðan sé sú að þeir hafi hallast til þeirrar niðurstöðu að það þjóni framtíð þeirra í stjórnmálum betur að ganga erinda fjármagnseigenda af, oft og tíðum, yfirgengilegu trygglyndi.

Það er auðvitað alls ekki rétt nema kjósendur haldi áfram að kjósa eftir kosningaloforðum í stað efnda og að þeir kjósi áfram eftir pólitískum flokkslínum í stað þess að krefjast þess að allir flokkar stokki upp verklagið við skipun handhafa æðstu embætta í stjórnsýslu landsins. Þegar saga Utanríkisráðuneytisins er skoðuð er t.d. ljóst að leiðin til evrópusambandsstýringar landsins er miklu lengri en frá haustinu 2008.

Þó Alþýðuflokkur/Samfylking hafi átt áberandi lengstan tíma í ráðuneytinu þá hafa aðrir flokkar skipað því ráðherra úr sínum röðum en allt kemur fyrir ekki. Skýringin, sem býr að baki þessu, er væntanlega sú að við utanríkisráðherrum taki eitthvað annað vald sem skólar ístöðulausa flokkspólitíkusa til þeirrar utanríkismálastefnu sem hentar hagsmunum þess best. 

Þegar sagan er skoðuð er nefnilega engu líkara en allir stjórnmálaflokkar hafi sammælst um að halda möguleikanum til inngöngu opnum. Spurning hvort það sé ekki einmitt af undanlátssemi við fjármagnseigendur? Almennum kjósendum var haldið nokkuð utan við þessa ætlan lengi framan af (sjá samt hér) en eftir að hún mátti verða öllum ljós hefur þeim hins vegar aldrei verið ætlað alvöru tækifæri til að segja af eða á um það hvort þeim hugnist það að ganga í Evrópusambandið.

Niðurstöður síðustu tveggja alþingiskosninga ættu þó að gefa nokkuð góðar vísbendingar um það að meiri hluti kjósenda telur hag sínum og framtíðarinnar best borgið utan þess. Því miður sviku Vinstri grænir stærstan hluta kjósenda sinna svo alvarlega í þessu efni vorið 2009 að mörg teikn eru á lofti um að flokkurinn muni þurrkast út. Margir þeirra sem kusu núverandi stjórnarflokka eru líka orðnir afar óþreyjufullir eftir því að kosningaloforð þeirra, varðandi aðildarumsókn síðustu ríkisstjórnar, verði efnt með afturköllun.

Það er ekki útlit fyrir að bréfið sem núverandi utanríkisráðherra hefur sent út til að lýsa afstöðu núverandi stjórnvalda til aðildarumsóknarinnar hafi neina þýðingu. Ísland er a.m.k. enn á meðal umsóknarríkja samkvæmt göngum Evrópusambandsins (sjá hér). Það er því hvenær sem er hægt að taka umsóknina upp að nýju, strika út fyrirvarana sem voru settir á síðasta kjörtímabili varðandi sjávarútvegs- og landbúnaðarkaflann og innsigla innlimunina!

Hið furðulega tungutak fjármálaheimsins

Þess vegna NEI við ESB

Samtökin NEI við ESB tóku þá ákvörðun fyrr í mánuðinum að safna saman upptökum á viðtölum við ýmsa aðila í þeim tilgangi að koma málstað þeirra, sem eru á móti mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið, á framfæri. Til verksins voru fengin Rakel Sigurgeirsdóttir og Viðar Freyr Guðmundsson. Bæði unnu að ekki ósvipuðu verkefni vorið 2011 í tengslum við NEI við Icesave.

Lokið var við upptökur um síðustu helgi en fjögur myndbönd hafa nú þegar verið gerð aðgengileg á You Tube-síðu Heimssýnar. Fleiri eru væntanleg á næstu dögum. Þeir sem koma fram í því sem er búið að birta eru sumir vel þekktir eins og núverandi formaður Heimsýsnar og tveir þingmenn ríkisstjórnarflokkanna. Auk þeirra kemur fram vinsæll rappari sem segir það litla alþjóðahyggju að vilja loka sig af fyrir heiminum innan tollamúra gömlu nýlenduveldanna.

Viðmælendurnir koma annars úr ýmsum áttum og eru líka á öllum aldri. Allir eiga það þó sameiginlegt að vera andstæðingar Evrópusambandsaðildar. Í viðtölunum draga þessir hvers vegna þeir eru á móti mögulegri inngöngu Íslands í Evrópusambandið. Rökin eru margvísleg en margir leggja áherslu á að fullveldið tapist við inngöngu í Evrópusambandið og að forræðið yfir grunnstoðum íslensks efnahagslífs, eins og sjávarútvegi og annarri auðlindanýtingu, flytjist úr landi.

Einhverjir fara líka vandlega ofan í saumana á helstu rökum þeirra, sem tala um að geta ekki tekið afstöðu nema vita hvað verði í svokölluðum „pakka“, sem sumir virðast halda að sé í boði. Þessir benda á að með breyttum inntökuskilyrðum Evrópusambandsins þá sé ekki um neitt pakkatilboð að ræða heldur liggi samningurinn fyrir í Lissabonsáttmálanum sem var undirritaður í lok árs 2007.

Með honum er ekki um neinar varanlegar undanþágur að ræða í veigamiklum málaflokkum. Undanþágurnar sem hafi verið veittar eru aðeins „í smámálum sem skipta Evrópusambandið engu máli í efnahagslegu tilliti“ eins og einn viðmælandinn orðar það. Sem dæmi tekur hann að sambandið veitti „Svíum undanþágu varðandi munntóbak, Dönum vegna sumarhúsa og Möltubúar fá að veiða eitthvað af skrautfiskum áfram.“

Umsóknin ekki verið afturkölluð